Minder plastic voedselverpakkingen, hoe?

Zaterdag 16 september is het World Clean Up Day en vorig jaar op deze dag ruimden vrijwilligers over de hele wereld 60.000 ton kilo zwerfafval op. Dat is net zoveel als 10 Afrikaanse olifanten. Of 85 auto’s.

Veel van dit zwerfafval wordt gevormd door voedselverpakkingen. Ook de Europese Unie weet dat en is bezig met aanscherping van de regelgeving voor verpakkingen van levensmiddelen. Het is aan de voedingsindustrie om deze regels om te zetten in praktische toepassingen, maar dat levert vooral een spagaat op, blijkt uit dit artikel in het Vakblad Voedingsindustrie.

Tegenstrijdige regels

Tegenstrijdige Europese regels vormen een struikelblok voor meer duurzame voedingsverpakkingen. Aan de ene kant wil de Europese Unie dat verpakkingen van levensmiddelen steeds meer gerecycled worden. Dat betekent dat verpakkingen steeds meer (gedeeltelijk) zullen bestaan uit gerecycled plastic. Maar dezelfde Europese Unie heeft zeer strenge regels voor het toepassen van hergebruikt plastic in de verpakkingen van levensmiddelen.

Dit artikel schetst diverse opties om uit deze spagaat te komen, zoals het verbeteren van mechanische recycling en de doorontwikkeling van de chemische recycling van PET-schalen. Ook verwachten de schrijvers in de nabije toekomst dat er meer biobased materialen beschikbaar komen voor verpakkingen. Ook verpakkingen die meerdere keren gebruikt worden is een aantrekkelijk alternatief, dat wel een behoorlijke investering en een gedragsverandering van klanten vraagt.

Opmerkelijke verschillen

Verder leidt de uitwerking van Europese regelgeving in nationale wetgevingen tot bijzondere verschillen. Dit constateert het Vakblad Voedingsindustrie over de SUP-regeling (Single Use Plastics) die vanaf 2019 geldt. Dezelfde verpakking wordt in het ene land wel als ‘single use’ gezien, terwijl het in een ander land niet als ‘single use’ te boek staat. 

Nieuwe regelgeving op komst

Over komende Europese regelgeving is het Vakblad Voedingsindustrie kritisch. Het gaat om de Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR), waarvan het voorstel momenteel in alle lidstaten bij de nationale parlementen ligt. De algemene doelstellingen van de PPWR zijn het verminderen van CO2 uitstoot, minder vervuiling door plastic en minder afhankelijkheid van ruwe aardolie. Het vakblad vraagt zich af of de regels uit de PPWR passen past bij deze doelen. Het roept de voedingsindustrie op om zelf pro-actief stappen richting deze doelen te zetten, omdat de PPWR afstevent op een duur en ingewikkeld systeem.

De weg naar minder plastic hoeft de voedingsindustrie en de politiek niet alleen te doen. Het RIVM doet een oproep richting de industrie en de beleidsmakers om wetenschappers meer te betrekken. Zij kunnen bijvoorbeeld onderzoek doen naar de maatschappelijke kosten van plastic, zodat dit meteen kan worden meegenomen in besluitvorming. Ook kunnen wetenschappers meetbaar maken hoe duurzaam een verpakking daadwerkelijk is. Wetenschappers, bedrijven en beleidsmakers zouden ook meer kennis moeten delen, aldus het RIVM.

Plastic soms duurzamer

En is plastic altijd wel zo’n slechte verpakking? Die vraag wordt beantwoord in deze video door hoogleraar plastic Jaap den Doelder van TU Eindhoven. Plastic is nuttig om voeding te beschermen en langer houdbaar te maken, waardoor er minder voedselbederf is tijdens transport. In het geval van de komkommer blijkt de plastic verpakking duurzamer dan de verspilling van niet-ingepakte komkommers. Ook levert transport van plastic in sommige gevallen minder klimaatschade op dan het transport van bijvoorbeeld glas, laat Den Doelder zien. De hoogleraar benadrukt dat per product moet worden bepaald welke verpakking het meest duurzaam is.

Kaas

Een student van Aeres Hogeschool bekeek hoe de kaasverpakkingsindustrie kijkt naar het verminderen en hergebruik van plastic verpakkingen. Het blijkt uit interviews dat de industrie zich bewust is van het plastic probleem, maar niet de weg lijkt te weten naar minder. Er wordt hierbij ook gewezen naar andere betrokkenen. Zo zou de overheid met compensatie van de hoge kosten moeten komen, de consument geen plakken kaas meer moeten kopen en is het een probleem van de hele keten. Bijkomend probleem is dat er geen alternatieven zijn voor de plastic verpakkingen, de ontwikkeling hiervan gaat langzaam. Positief is dat er in Nederland steeds meer mogelijkheden komen voor recyclebare plastics, het afvalverwerkingsproces hiervan verloopt steeds beter.