Namaaktrichomen als duurzame gewasbescherming

Onderzoekers van de universiteiten van Wageningen, Groningen, Leiden en van Aeres Hogeschool Almere werken samen met de bedrijven Van Iperen, Holland Green Machine en Holland Biodiversity aan een nieuw middel tegen trips in kasteelten. Het middel is geïnspireerd op de (klier)haren van planten, ook wel trichomen genoemd. Naar verwachting kan dit middel in de toekomst bijdragen aan een duurzamere gewasbescherming.

Bescherming tegen tripsen

Nederland verdient wat betreft landbouwgoederen het meeste aan de export van sierteeltproducten, namelijk 6,0 miljard euro. In 2022 was de totale exportwaarde van de sierteelt 12,0 miljard euro. Maar door de internationale handel kunnen ziekten en plagen zich erg snel verspreiden, zoals de Californische trips. Deze trips behoort tot de meest voorkomende plaaginsecten in de Nederlandse kassen. Andere tripsen, zoals de Japanse bloesemtrips en de tabakstrips, veroorzaken samen met de Californische trips grote economische schade. De jaarlijkse schade wordt op wel 28 miljoen euro geschat!

Om tripsen tegen te gaan, worden insecticiden gebruikt. Daarnaast zijn er allerlei duurzamer methodes, om het gebruik van insecticiden te verminderen. Zoals de inzet van natuurlijke vijanden zoals schimmels en nematoden, roofwantsen en roofmijten, maar ook door het gebruik van resistente rassen.

Trichome mimics

Dit nieuwe onderzoek moet aantonen of het loont om trichome mimics te ontwikkelen als een nieuwe gewasbeschermingsmethode. Hierbij worden trichomen nagebootst, dus een natuurlijke verdediging van de plant zelf. Veel planten hebben kleine haartjes op hun stengels en bladeren, trichomen genaamd, die helpen verdedigen tegen plaaginsecten. Deze trichomen vormen een fysieke barrière tussen de plant en het plaaginsect zoals de trips. Bij sommige planten zijn deze trichomen ook nog kleverig, zodat het plaaginsect eraan vastplakt. Het insect verhongert dan en is zo een makkelijke prooi voor rovers. Voor planten die geen eigen trichomen hebben, wordt nu onderzocht of die zijn na te maken als een aanvulling op de huidige gewasbeschermingsmiddelen. Het middel dat nu ontwikkeld wordt, is een mix van eetbare olie in water. In verder onderzoek willen de wetenschappers ook insectwerende stoffen toevoegen, zoals bijvoorbeeld tomatenplanten hebben.

Onderzoeker dr. Thomas Kodger en promovendus Ralph van Zwieten van het onderzoeksconsortium werken in Wageningen (WUR) aan het ontwikkelen van deze kunstmatige trichomen op moleculair niveau: “Dit product werkt als een fysieke barrière, in plaats van door chemische giftigheid of als afwerend middel. Het toepassen van chemische middelen leidt steeds vaker tot resistentie bij plaagdieren. Het is echter moeilijker voor een trips om resistentie te ontwikkelen tegen een middel dat een fysieke barrière creëert tussen de plaagdieren en het gewas. Of het product ook goed samengaat met natuurlijke vijanden is een open vraag die we nu onderzoeken.”

Wel is er een kans is dat de trichome mimics leiden tot een ongewenste visuele verandering. Zo wil je dat chrysanten mooi blijven en dat de plant geen oneffenheden vertoont. Toch is het middel veelbelovend, omdat je de plakkerigheid kan aanpassen voor verschillende insecten. Voor grotere insecten kan de plakkerigheid versterkt worden, voor kleinere insecten het tegenoverstelde. Zo kunnen verschillende soorten tripsen of luizen gevangen worden.

Daarnaast zal het middel waarschijnlijk geen negatieve effecten hebben op mensen die het product consumeren, omdat de basis een eetbare olie is. Naar verwachting blijven er maar kleine hoeveelheden achter op de plant, zodat er geen negatieve gevolgen zullen zijn voor mensen.

Tot nu toe is het gebruik van natuurlijke vijanden de voornaamste preventiemethode tegen de trips. Deze methode is echter niet altijd zo efficiënt, doordat de rovers verhongeren wanneer er weinig tripsen zijn. Met de kunstmatige trichomen zouden telers in de toekomst hun kassen daarom effectiever en duurzamer kunnen controleren op tripsen. Zeker als ze verschillende methodes combineren. Helaas zal het wel nog even duren voordat deze trichome mimics op de markt komen.