Nationale Parken in transitie, een lastig proces
Nederland kent 20 nationale parken. Die parken zijn ingesteld door de rijksoverheid om de variatie aan Nederlandse natuur te laten zien. De parken vertellen het verhaal van de Nederlandse natuur. Aanvankelijk was de rijksoverheid verantwoordelijk voor de nationale parken. Ze wees de parken aan, bepaalde de begrenzing, zorgde voor financiering en bepaalde het beleid. Maar met de decentralisatie van het natuurbeleid is er veel veranderd.
Decentralisatie
Vanaf januari 2013 is de rijksoverheid alleen nog verantwoordelijk om nationale parken in te stellen en te begrenzen. De provincies konden zelf beslissen of zij de vervallen rijkstaken al dan niet overnamen. Daardoor is er veel onduidelijkheid ontstaan, zo blijkt uit het onderzoeksrapport 'Nationale parken in transitie'. In opdracht van Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in het kader van Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu (WOT N&M) keken onderzoekers naar de veranderingen sinds 2011. Hoe is het beleid, organisatie, financiering, branding en marketing van de 20 parken veranderd?
Businessmodellen
Uit het onderzoek blijkt dat de parken op heel verschillende manieren omgaan met de veranderingen. Omdat de overheidsfinanciering van van de parken is opgedroogd, moeten ze op zoek naar nieuwe businessmodellen zonder overheidsgeld. De opdracht nieuwe businessmodellen uit te werken is in veel gevallen niet goed uit de verf gekomen. De verzakelijking van het parkbeheer zet onvoldoende zoden aan de dijk, zo meldt het rapport.
Een andere probleem dat genoemd wordt in het rapport, is de bestuurlijke onduidelijkheid die is ontstaan. Het rijk blijft systeemverantwoordelijk, de provincie heeft in sommige gevallen verantwoordelijkheid genomen voor de 'governance': beleid, organisatie, financiering en marketing, maar in andere gevallen niet. Het is daarmee onduidelijk wie er verantwoordelijk is voor nationale parken.
Verschillen
De inventarisatie laat zien dat er grote verschillen zijn tussen de nationale parken. Soms lijken dingen te lukken. Zo is het nationaal park Drensche Aa bijvoorbeeld behoorlijk succesvol in branding, marketing en regionale planning van de regio. Daar lijkt maatschappelijke inbedding van het nationaal park te lukken, terwijl dat elders minder goed verloopt. Giethoorn, in Nationaal Park Weerribben Wieden, laat zien dat je natuur, cultuur en cultuurhistorie heel goed kunt verbinden.
Aanbevelingen
De onderzoekers komen met verschillende aanbevelingen. Zo zou je de governance beter moeten regelen. Investeer éénmalig in duurzame financiële, juridische en bestuurlijke structuren. Bovendien moet je goed beschrijven wat de rol van een nationaal park is. Wat is de rol van natuur, landschap en cultuur in het nationaal park? Niet elk park hoeft dezelfde doelen of ambities te hebben. Zo kan het ene nationale park kan zich richten op internationale toeristen, terwijl het andere is ingericht op het ontvangen van regionale en lokale recreanten.
(Bron foto: Jan Nijman)