Natuur als oplossing voor maatschappelijke opgaven

Volgens Wageningen Environmental Research zorgt een uitgebreid overzicht van Nature-based Solutions voor een breder blikveld, en wordt daardoor duidelijk op welke terreinen natuurlijke oplossingen al voorhanden zijn. Dit loopt uiteen van dynamisch natuurbeheer tot natuurlijke waterzuivering, en van het herstellen van riviermondingen tot meer groen en water in stedelijk gebied, ook wel groenblauwe dooradering genoemd. 

Een ander voorbeeld is de inzet van biobased materialen, zoals hout, vlas, lisdodde of hennep in de bouw. Vooral door het gebruik van cement en staal is de bouw verantwoordelijk voor een grote uitstoot van CO2. Biobased materialen vormen niet alleen een duurzaam alternatief, maar zorgen ook voor CO2-reductie doordat ze koolstof vastleggen tijdens de groei. Afhankelijk van de omstandigheden kunnen deze gewassen lokaal worden geteeld. 

Alternatieve teelten 

Andere Nature-based Solutions zijn gebundeld in de categorie natuurvriendelijke voedselproductie. Het gaat daarbij volgens de onderzoekers om een ‘landbouwpraktijk die duurzaam en verantwoord gebruikmaakt van natuurlijke hulpbronnen zoals bodem en water’. Praktijkvoorbeelden zijn een productievoedselbos of biologische strokenteelt, waarbij verschillende gewassen naast elkaar geteeld worden. Dat vergroot de biodiversiteit. 

De omschakeling naar natuurvriendelijke landbouw zal mogelijk tot een lagere opbrengst zorgen, zeker op korte termijn, zo stellen de onderzoekers. “Dit komt doordat het natuurlijk systeem op de landbouwgronden tijd nodig heeft zich te ontwikkelen voordat de ‘vruchten’ ervan geplukt kunnen worden. Dit betekent dat de agrariër in staat moet zijn om deze periode op andere manieren financieel te overbruggen. Bovendien ligt er een belangrijke rol voor de markt om de meerprijs van de productie van natuurvriendelijke producten te vergoeden.” 

Maatregelen tegen droogte en verdroging 

Een andere ‘Nature-based Solution’ is het verhogen van de grondwaterstand om bodemdaling, verzilting of broeikasgasemissies, zoals methaanuitstoot, tegen te gaan. Dit kan met name in veengebieden gunstig zijn. De maatregel heeft vooral gevolgen voor de landbouw en dus beproeven onderzoekers alternatieve teelten die langdurig water op het land kunnen verdragen.  

Ook hebben de onderzoekers verschillende uitdagingen op het gebied van water uitgelicht. Zo is in de komende eeuw water vasthouden het credo in plaats van water snel afvoeren, om problemen als verdroging tegen te gaan. Regen die in de wintermaanden overvloedig valt, kan opgevangen worden in natuurlijke zoetwaterbergingen. Dat gebeurt bijvoorbeeld al direct aan de kust bij de Schoonwatervallei Castricum in Noord-Holland, of in Kempen-Broek op de grens van Nederland en België.  

Waarde van de natuur 

Vertrekpunt voor de catalogus met Nature-based solutions is het rapport Nederland 2120, dat in 2020 is gepresenteerd. “We zijn vergeten wat de waarde van de natuur is”, zo verwoordde klimaatonderzoeker Tim van Hattum het destijds. “We moeten de natuur weer veel beter gaan benutten om ons voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering.”

Op een landkaart van Nederland in 2120 is met name zichtbaar dat er veel meer ruimte komt voor water en groen, zowel binnen als buiten stedelijk gebied. “In steden gaat het bijvoorbeeld om grote parken, veel meer bomen en groene daken, om zo het hitteprobleem te verkleinen”, schetste Van Hattum. Ook krijgen rivieren als de IJssel veel meer de ruimte, en helpen nieuwe kwelders om de Nederlandse kust te beschermen tegen de zeespiegelstijging.