Natuurbranden: aandacht voor preventie

Er zijn diverse tools beschikbaar voor terreinbeheerders om te leren over natuurbranden. In de toolbox gebiedsgerichte aanpak natuurbrandbeheersing van Brandweer Nederland staat uitgebreide informatie over het ontstaan en de ontwikkeling van natuurbranden. Ook zijn er veel beheersmaatregelen opgenomen in de toolbox, voorzien van voorbeelden uit de praktijk. Het e-learning platform Leer je groen heeft een module over natuurbranden van Nederlands Instituut Publieke Veiligheid beschikbaar. Terreineigenaren kunnen mailen met de Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren voor toegang tot het platform.

Daarnaast heeft de Vereniging voor Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE) een uitgebreid praktijkadvies uitgebracht voor terreinbeheerders. 

Stappenplan 

In het praktijkadvies van de VBNE staat een stappenplan natuurbrandpreventie. Dit stappenplan bestaat uit: 

• Informatie verzamelen. Hiervoor is onder andere de provinciale risicokaart en de Risico Index Natuurbranden beschikbaar. Het praktijkadvies geeft aan waar deze informatie beschikbaar is.
• Doelen inzichtelijk maken. Het gaat hierbij om de doelen van de terreineigenaar, zoals waar in het gebied waardevolle elementen zijn en wat daar noodzakelijk is tijdens een brand. En waar is brandbestrijding prioriteit, zoals bij een camping.
• Ontwikkelen van een natuurbrandpreventieplan. In dit plan maak je samen met de brandweer afspraken over verschillende zaken, bijvoorbeeld aanspreekpunten, risicocommunicatie en overdracht na de brand.
• Opstellen operationele kaart. Deze kaart gebruiken de hulpdiensten tijdens een natuurbrand of andere inzet.

Praktische tips en voorbeelden  

Het praktijkadvies staat vol met aanwijzingen, uitleg en praktijkvoorbeelden van preventieve maatregelen die al zijn toegepast in een Nederlands bos of natuurgebied. Zo is het naaldbos van Artillerie Schietkamp ’t Harde opener gemaakt. Bij een aaneengesloten schraal naaldbos, zoals op het schietkamp, is het brandrisico groter. Door een meer open dennenbos zijn de afstanden tussen de boomkronen groter, waardoor het bos minder brandbaar is. Hiervan profiteren diverse bijzondere soorten, zoals jeneverbessen. Het bos is nu ook beter toegankelijk voor de brandweer. 

Een ander voorbeeld gaat over de vernatting van de hoogveengebieden in de Peel. Zoals in alle natuurgebieden is het zoeken naar een goede balans tussen natuurdoelen en brandpreventie. Voor de Peel zijn daarvoor regels vastgelegd in een natuurbrandbeheersplan. Verschillende partijen werken aan de uitvoering van dit plan. Zo houdt het waterschap het waterpeil in bufferzones rond het gebied zo hoog mogelijk, om vernatting te stimuleren. Ook zijn er stuwen geplaatst waardoor het grondwater wordt aangevuld.  

Het praktijkadvies biedt ook een overzicht van de organisatie van de brandweer tijdens een natuurbrand. De taken van een terreinbeheerder tijdens en na een brand zijn inzichtelijk gemaakt. Ook zijn er adviezen over communicatie tijdens en na een brand, maar ook in tijden van laag en hoog risico op een brand.  

Natuurbrandrisico nu en in de toekomst 

Het rapport Natuurbrandsignalen ’23 geeft inzicht in de manier waarop natuurbranden veranderen. Zo is er meer kans op natuurbranden die heftiger zullen zijn. Dat dit komt door meer droogte door klimaatverandering is inmiddels duidelijk. Maar het rapport stelt dat de ontwikkeling van het natuurbrandrisico sneller verloopt dan de klimaatverandering.  

Waar eerst het grootste risico op een natuurbrand in het voorjaar lag, breidt zich dit nu uit tot ver in de zomer. Ook neemt de kans toe dat meerdere natuurbranden tegelijk woeden. De impact van natuurbranden neemt toe door het aantal branden in combinatie met de verdichting van Nederland. Bovendien heeft de brandweer ook zorgen: zijn er voldoende mensen en materieel beschikbaar bij de toename van (gelijktijdige) natuurbranden?