Natuurinclusief handelen in de praktijk

In de Rijksnatuurvisie 'Natuurlijk verder', die de overheid in 2014 uitbracht, wordt een verdergaande vermaatschappelijking van het natuurbeleid nagestreefd. Dat is nodig om het maatschappelijk en politiek draagvlak te behouden en te versterken. Als uitvloeisel van die visie en van het Natuurpact uit 2013 verkeert het Nederlandse natuurbeleid in een transitie, schrijven de opstellers van het onderzoeksrapport 'Condities voor natuurinclusief handelen'.

Vanuit het perspectief van die transitie hebben onderzoekers een beleidsstudie uitgevoerd naar natuurinclusief handelen en natuurinclusief ondernemen. Daarbij hebben ze gekeken naar de condities die nodig zijn voor natuurinclusief handelen in de praktijk. Wat is er nodig om die praktijken tot bloei te laten komen en op te schalen? De onderzoekers hebben daarbij vooral naar ondernemers gekeken en niet naar burgerinitiatieven. Het onderzoeksrapport richt zich op vier economische domeinen natuurinclusieve landbouw, de stadslandbouw, de bouw en de verblijfsrecreatieve sector.

Natuurinclusieve landbouw

Voor een agrarisch ondernemers is het niet eenvoudig natuurinclusieve handelingen op te nemen in de bedrijfsvoering. Ze zijn vaak met handen en voeten gebonden aan de bestaande praktijk waardoor het lastig is van bestaande paden af te wijken. In het rapport worden drie belemmeringen genoemd. Door te investeren in een natuurinclusieve productiewijze, zetten ondernemers het inkomen en verplichtingen naar de bank onder druk. Daarnaast belemmert de huidige organisatie van de voedselketen initiatieven die zich richting op een verkorting van de keten tussen producent en consument. En als derde noemt het rapport dat diverse partijen binnen de reguliere keten de meerprijs die de consument voor een natuurinclusief product wil betalen, vaak naar zich toe willen trekken.

Het rapport komt voor natuurinclusieve landbouw met een aantal aanbevelingen. Zo zou je moeten werken aan een aangepaste ketenordening, zou het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid van de EU groener moeten worden en moet de overheid zich nadrukkelijker richten op kennisontwikkeling en netwerkvorming voor opschaling. Daar hoort een visie en implementatietraject bij.

Stadslandbouw

Over stadslandbouw constateren de onderzoekers dat veel initiatieven moeite hebben het stadium van experimenteren voorbij te komen. Door het ontbreken van goede verdienmodellen is het vaak lastig om langjarig voort te bestaan, laat staan dat het lukt om verder te ontwikkelen in omvang en professionaliteit.

Als overkoepelende conclusie schrijven de onderzoekers dat opschaling van natuurinclusiviteit in economische sectoren gebaat is bij een door overheden en bedrijven omarmde strategische visie en dat een netwerkende en responsieve overheid de samenwerking tussen bedrijven en maatschappelijke actoren kan bevorderen.

Natuurinclusief ondernemen

Daarnaast is ook een tweede onderzoeksrapport 'Natuurinclusief handelen en ondernemen' verschenen waarin onderzekers hebben verkend wat mogelijkheden zijn voor natuurinclusief ondernemen. Natuurinclusief ondernemen blijkt volgens drie sporen te kunnen verlopen. Dat kan via de grond, via grondstoffen of via principes.

Grond is belangrijk voor grondgebonden bedrijven in de primaire sector. Grondstofgebonden bedrijven zijn de bedrijven die voor hun productieproces afhankelijk zijn van bedrijven die elders grondstoffen winnen of produceren. En bij principegebonden bedrijven moet je denken aan bedrijven uit de dienstensector, banken of investeringsbedrijven die bepaalde voorwaarden verbinden aan het verstrekken van financiering.

Uit de vele voorbeelden blijkt dat steeds meer bedrijven zich bewust worden van de rol die natuur speelt voor hun bedrijf. Op basis daarvan nemen ze natuur mee in hun bedrijfsvoering, of ze laten het soms expliciet onderdeel maken van hun businesscase. Daarbij zijn energiegebruik en duurzaam watergebruik aandachtspunten en willen ze de schade die zij toebrengen aan de natuur beperken. Soms gaat het om initiatieven van kleine bevlogen ondernemers, maar er zijn ook gangbare bedrijven die duurzaamheidsinitiatieven opschalen binnen internationale ketens voor bijvoorbeeld palmolie, soja of cacao.

(Bron foto: Shutterstock)