Nederland handelsland ten koste van duurzaamheid

Het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) onderzoekt duurzaamheidsaspecten van de internationale handel in hun internationaliseringsmonitor. De monitor focust op de Europese Unie en Nederland.   

Internationale handel en duurzaamheid staan per definitie op gespannen voet met elkaar, want de handel leidt tot uitstoot van broeikasgassen door productie en transport. De monitor focust op andere duurzaamheidsaspecten, zoals de handel in milieuvriendelijke goederen en handelsverdragen met duurzaamheidsafspraken.  

Nederland en internationale handel

Allereerst een indruk van de omvang van de Nederlandse handel. Het rapport Nederland Handelsland van het CBS geeft een overzicht van de im- en export van Nederland in het jaar 2022.  

De im- en exportwaarde van goederen steeg in 2022 ten opzichte van het jaar daarvoor. De goederenexport steeg tot 731 miljard euro, een groei van 30,4 procent. De totale goederenimport steeg in 2022 met 36,8 procent tot ruim 677 miljard euro. De stijging van de export- en importwaarde komt vooral door prijsstijgingen, want de stijging van het im- en exportvolume is ruimschoots kleiner dan de waardestijging.  

Ook de handel in diensten groeide in 2022. Nederland exporteerde bijna 261 miljard euro aan diensten, een stijging van 22% in vergelijking met 2021. De Nederlandse dienstenimport bedroeg 250 miljard euro, een stijging van 19% ten opzichte van 2021.  

Landbouwhandel in beeld

Ten tweede de Nederlandse handel van landbouwproducten in 2022. CBS en Wageningen geven in een rapport de eerste ramingen van de landbouwhandelscijfers voor afgelopen jaar. De onderzoekers verwachten dat de waarde van de Nederlandse export van landbouwgoederen uitkomt op € 122,3 miljard euro. De importwaarde voor 2022 wordt geraamd op 88,2 miljard euro. Beiden zijn een record, dat vooral veroorzaakt wordt door prijsstijgingen.     

Nederland grote niet-duurzame importeur

Als het gaat om handel in niet-duurzame producten staat Nederland er niet goed op, blijkt uit de internationaliseringsmonitor. Dat komt vooral door de grote logistieke functie die Nederland heeft voor de rest van Europa. Tegelijkertijd bezet Nederland plek 2 binnen de EU als het gaat om import van milieuvriendelijke goederen. 

Nederland is de grootste of één na grootste importeur van goederen met een risico op koolstoflekkage en veevoergrondstoffen. Nederland is ook de grootste importeur van producten die gelinkt worden aan ontbossing en landdegradatie. Het gaat hier om soja(producten), palmolie(producten) en cacao(producten) die Nederland vooral haalt uit Brazilië, de VS en Ivoorkust. Veel van deze producten vinden hun weg naar het buitenland.  

Duurzame handelsverdragen

In de monitor is ook aandacht voor handelsverdragen met afspraken rondom milieu en arbeidsrecht. De Europese Unie sluit met steeds meer landen dergelijke handelsverdragen. Uit analyses door het CBS blijkt dat er evenveel handel is onder duurzame verdragen als handel zonder duurzame verdragen.  

De onderzoekers vinden nauwelijks effect van de duurzaamheidsafspraken op vergroening van de handel, behalve bij de handel met lage inkomenslanden. Dat komt doordat de duurzaamheidseisen in deze landen in eerste instantie lager lagen dan de gemaakte duurzaamheidsafspraken uit een handelsverdrag.  

Nederlandse importvoetafdruk

Voor het eerst berekent het CBS de Nederlandse importvoetafdruk, waarbij het gaat om de voetafdruk van CO2, lachgas en methaan. Deze voetafdruk nam in 2021 toe ten opzichte van 2019. Het grootste deel van deze voetafdruk heeft te maken met goederen voor wederuitvoer en goederen die gebruikt worden tijdens een productieproces. De industrie draagt met 63,2%  het overgrote deel van de totale invoervoetafdruk, waarbij de voedingsmiddelenindustrie, de aardolie-industrie en de chemische industrie de top 3 vormen.