Nederland in eiwittransitie, hoe staat het ervoor?

Het doel van de Nederlandse overheid is om in 2030 een gelijke verdeling tussen dierelijke en plantaardige eiwitten te hebben. Dit moet verder in de toekomst toenemen tot een verhouding van 60% plantaardig versus 40% dierlijke eiwitten, maar daar is Nederland nog niet. Om deze transitie in de gaten te houden, is de eiwitmonitor in het leven geroepen. Deze monitor, ontwikkeld door Wageningen Social & Economic Research en in opdracht van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN), meet de jaarlijkse consumptie, consumentengedrag en het aanbod in supermarkten. Daarnaast geeft de monitor aanbevelingen voor het bevorderen van de eiwittransitie. 

Een lichte verschuiving naar het doel 

De eiwitmonitor van 2024 laat een lichte verschuiving zien ten opzichte van 2023. Waar in 2023 39% plantaardig en 61% dierlijke eiwitten werden geconsumeerd, is dit in 2024 40% versus 60%. Vegetariërs halen het grootste gedeelte van hun eiwitconsumptie uit plantaardige bronnen, terwijl vleeseters en flexitariërs voornamelijk dierlijke eiwitten consumeren. 

Consumentengedrag 

Een deel van de monitor richt zich ook op consumentengedrag en waarom mensen dierlijke of juist plantaardige eiwitten eten. Het onderzoek laat zien dat dierlijke producten zoals vlees en kaas nog steeds gezien worden als de norm, en onderzoekers zien deze eetpatronen moeilijk veranderen. Daarnaast lijkt er nog weinig interesse te zijn in vlees- en zuivelvervangers, en lijken peulvruchten en noten momenteel de meeste potentie te hebben om de eiwittransitie te bevorderen. Opvallend is ook dat belangrijke eetmomenten, zoals diner, etentjes buitenshuis en sociale gelegenheden, sterk gericht blijven op dierlijke eiwitproducten. 

Aanbod in supermarkten 

Het merendeel van het voedsel dat gegeten wordt, komt uit de supermarkt en deze speelt dan ook een spilfunctie in de eiwittransitie. In het onderzoek is gekeken naar het online supermarktaanbod van plantaardige eiwitten. Dit is in 2023 gestegen van 32% naar 38% in 2024. Tevens was er meer marketingaandacht voor plantaardige eiwitproducten en zijn deze in verhouding gemiddeld goedkoper dan dierlijke producten. Het lijkt erop dat het aanbod sneller richting de doelstellingen beweegt dan de vraag. 

Uit een ander onderzoek dat interviews heeft afgenomen, blijkt dat supermarkten gemotiveerd zijn om mee te werken met de eiwittransitie. Supermarkten zetten hun marketingmix (product, prijs, promotie en plaats) volop in, maar geven ook aan dat het veranderen van consumentengedrag niet hun primaire taak is. Uit de gesprekken blijkt dat ze nauwelijks steun en sturing van de rijksoverheid ervaren, waardoor de inspanningen van de supermarkten dus vrijblijvend zijn. Ook kan de supermarkt wel aanbieden, maar er moet ook vraag en aanbod zijn. De eiwittransitie hangt dus nauw samen met innovatieve voedingsproducenten én veranderingsgezinde consumenten.