Nederlands draagvlak voor dierentuinen

De volledige uitkomsten van de publieksenquête over dierentuinen zijn beschikbaar. De uitkomsten zijn besproken op een sectorbijeenkomst eind oktober 2023 met vertegenwoordigers van dierentuinen.  

De Raad voor Dierenaangelegenheden (RDA) is een onafhankelijke raad die van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) adviseert over dierenwelzijn. De RDA wil in het tweede kwartaal van 2024 een zienswijze presenteren met daarin randvoorwaarden voor de dierentuin van de toekomst. De veranderende relatie tussen mens en dier is de aanleiding voor deze zienswijze, blijkt uit het startdocument uit 2018.   

Dierentuinen in Nederland

Het startdocument over de ‘Dierentuin van de toekomst’ geeft een korte situatieschets van Nederlandse dierentuinen en het wettelijk kader voor deze dierentuinen. Zo zijn dierentuinen tegenwoordig wettelijk verplicht om actief bij te dragen aan educatie en behoud van natuur en biodiversiteit. Het startdocument beschrijft ook de belangen van het dierentuindier en hoe die soms op gespannen voet staan met bijvoorbeeld collectiebeheer, soortbehoud en de dierentuin als commerciële organisatie.  

In het startdocument staan ook de onderwerpen waar de komende zienswijze over zal gaan: 

• maatschappelijke houding over dierentuinen;
• de functie die dierentuinen vervullen op educatief, sociaal en ecologisch vlak;
• dierenwelzijnsproblemen in dierentuinen en eventuele inbreuk op de integriteit van dieren;
• verhouding tussen aantasting van welzijn en integriteit van dierentuindieren en de wettelijke verplichting van educatie en soortbehoud;
• de uitdagingen van dierentuinen als het gaat om dierenwelzijn en mogelijke verbeteringen;
• passende ontwikkelrichtingen voor dierwaardige dierentuinen. 

Ambivalent over welzijn dierentuindieren 

Uit het publieksonderzoek blijkt dat dierentuinen veel draagvlak hebben onder Nederlanders. De meerderheid van de Nederlanders (70%) is positief over dierentuinen. Slechts een klein deel (7%) is negatief over de dierentuin, van deze groep zijn veel ondervraagden principieel tegen het houden van wilde dieren. Daarnaast maakt deze groep zich zorgen over het welzijn van de dierentuindieren.  

De ondervraagden hebben een ietwat ambivalente mening over het dierenwelzijn in dierentuinen. Zes van de tien ondervraagden vindt het welzijn van dieren in de dierentuin voldoende. Tegelijkertijd vindt de helft ook dat sommige diersoorten niet in een dierentuin horen vanwege aantasting van hun welzijn. Toch zijn dierenwelzijnsoverwegingen nauwelijks doorslaggevend in de keuze om een bepaalde dierentuin te bezoeken, praktische overwegingen zijn daarin het belangrijkst.  

Een meerderheid van 62% hoopt dat er in de toekomst nog dierentuinen zijn in Nederland, waarbij 29% aangeeft dat zij veranderingen nodig vinden. Hierbij worden meer ruimte en een natuurlijke omgeving voor de dieren het vaakst genoemd als verbeterpunten. 

Uit het onderzoek blijkt dat Nederlanders het educatieve aspect en de rol in conservatie van bedreigde diersoorten belangrijker vinden dan de recreatieve rol. Zij vinden dat een dierentuinbezoek leerzamer is geworden. Ook zien zij dat dierentuinen meer bijdragen aan het beschermen van diersoorten.  

Sector is verrast  

De resultaten van de publieksenquête zijn besproken met vertegenwoordigers van 31 dierentuinen die blij zijn met het algemene draagvlak voor dierentuinen bij Nederlanders. De sector is verrast dat Nederlanders de taken op het gebied van conservatie, opvang van wilde dieren en educatie belangrijker vinden dan vermaak. De indruk bij de aanwezigen van de sectorbijeenkomst bestaat dat een dierentuinbezoek vooral een dagje uit met kinderen is. Dit resultaat uit het publieksonderzoek roept ook meteen vragen op over doelen voor deze taken en wie daarin leidend is, de sector of de overheid?  

Verder herkennen de meeste vertegenwoordigers de kritische houding over dierenwelzijn, ook zij vinden dierenwelzijn een belangrijk thema. De dierentuinen realiseren zich dat dierenwelzijn van invloed is op de totale kijk van Nederlanders op dierentuinen.  

Tijdens de bijeenkomst is ook de mogelijke ontwikkeling van minimumeisen of een keurmerk dierenwelzijn besproken. Andere thema’s die zijn besproken zijn ethische kwesties bij de conservatietaak en dilemma’s in het collectiebeheer.