Octrooirecht zet voedselzekerheid op het spel
Michiel Korthals kreeg een lavendelplant met daarbij een kaartje waarop stond dat hij de plant niet mag vermeerderen zonder toestemming van de licentiehouder. Bij voedingsmiddelen krijgen we steeds vaker te maken met eigendomsclaims, schrijft hij in een artikel in SlowFood Magazine.
Dat uitvinders hun eigendomsrechten op hun idee vastleggen in de vorm van octrooien of patenten, is te begrijpen. Zo kan een uitvinder zijn investering terugverdienen. Maar het wordt lastiger wanneer ondernemingen hun octrooien ook op organisch materiaal als zaden toepassen. In het artikel 'Mogen we zaden en planten nog uitruilen?' bespreekt hij de problemen die ontstaan bij patentering van zaad.
Voedselzekerheid
Het eerste probleem dat hij aankaart is de publieke gezondheid. Je kunt verwachten dat grote ondernemers alleen investeren in innovaties waarvan zij financiële voordelen zien. Het zou betekenen dat er weinig onderzoek plaats vindt naar kleine tropische gewassen of gewassen die zouttolerant zijn. De publieke gezondheid en voedselzekerheid staan hiermee op het spel, aldus Korthals.
Verschraling onderzoek
Een ander probleem is de kloof die ontstaat tussen landen met kennis en landen zonder kennis. De voorsprong die de westerse ondernemingen hebben gekregen bij het verwerven van patenten, maakt het voor onderzoeksinstituten elders immers onmogelijk nog aan te haken.
Daarnaast denkt hij dat de ontwikkeling leidt tot verschraling van het onderzoek naar een beperkt aantal plantenrassen. Het zal leiden tot vermindering van de kwaliteit van voedingsgewassen, met steeds minder nutriënten en daardoor ook verlies van smaak. Andere problemen die hij noemt zijn de kans op monopolievorming van grote ondernemingen en de afname van biodiversiteit.
Kwekersrecht
Voor bescherming van veredelaars is er al een goed alternatief, schrijft Korthals, namelijk het kwekersrecht. Het geeft kwekers een eigendomsrecht op hun producten, maar staat andere kwekers toe die producten te gebruiken om nieuwe, betere rassen te maken. Een nog veel radicalere oplossing zou een opensource-aanpak zijn. Het nadeel daarvan is dat grote ondernemingen zonder enige compensatie het werk van kwekers kunnen oppakken.
De Tweede Kamer maakt zich sterk voor het kwekersrecht. Ook de Europese Commissie is niet voor het octrooirecht op veredelde planten en dieren. Groen Kennisnet publiceerde hierover in december met het bericht 'Interpretatie EU Commissie van de Biotech richtlijn: geen octrooien op veredelde planten en dieren'.
(Bron foto: Pixabay)