Onherstelbare schade in natuur na drie droge zomers

Natuurmonumenten heeft samen met verschillende terreinorganisaties op basis van veldwaarnemingen een inventarisatie gemaakt van de droogte van afgelopen zomer. Uit die inventarisatie blijkt dat de droogte soms tot onomkeerbare schade leidt. Belangrijke schakels die onderdeel vormen van natuurecosystemen vallen uit. De natuur staat op een aantal plekken op omvallen, vooral op de hogere zandgronden, zo blijkt uit de samenvatting van die inventarisatie.

Bomen

In 2020 had de natuur al vroeg te maken met extreme droogte, met als gevolg zeer lage grondwaterstanden, droogvallende beken en vennen, slechte waterkwaliteit en droge bodems. Regen in juli gaf enige verlichting, maar de hittegolf in augustus gaf de genadeklap voor kwetsbare terreinen die zich nog niet goed hadden kunnen herstellen van de droogte in 2018 en 2019.

Het effect van droogte was duidelijk zichtbaar in hoogveengebieden, vennen, beeksystemen en duinvalleien. Op diverse plekken in heide en bossen was sterfte zichtbaar. Oude eiken, beuken, naaldbomen blijken kwetsbaar en veel bomen zoals de berk staan al vroeg in de herfststand. Door de droogte verzwakken bomen waardoor ze kwetsbaarder worden voor ziekten of plagen. Fijnspar wordt bijvoorbeeld getroffen door de letterzetter.

Slecht broedseizoen

Door de droogte staan meer soorten onder druk. Door het droge voorjaar was het een slecht broedseizoen voor diverse weidevogels zoals grutto. En moerasvogels als roerdomp en woudaap hebben eveneens een slecht broedseizoen gehad. Ook orchideeënsoorten en voorjaarsbloeiers lijken hinder te ondervinden. Dat de droogte heidevelden aantast, was zo opvallend dat media er over berichtten.

Voor watergebonden soorten als vissen en amfibieën heeft de droogte effect omdat migratie lastiger is, omdat keringen gesloten blijven of omdat de waterkwaliteit onder druk staat. Ook watergebonden insecten zoals libellen staan onder druk, zo meldt de Vlinderstichting. En voor vlindersoorten als heivlinder en kommavlinder en vlinders van hoogvenen is de voortdurende droogte een bedreiging.

Domino-effect

De effecten van de droogte komen bovenop structurele problemen zoals de blootstelling aan een te hoge stikstofdepositie, de structurele verlaging van het grondwaterpeil. Het resulteert in een domino-effect die op lange termijn moeilijk te herstellen valt, aldus de auteurs van het overzicht. Op steeds meer plekken zie je onomkeerbare schade voor flora en fauna ontstaan.

(Bron foto: Анна Иларионова via Pixabay)