Op weg naar gezond voedsel langs de weg

Het rapport ‘Gezond onderweg’ geeft inzicht in de vele factoren die leiden tot het huidige ongezonde voedselaanbod langs de weg. Betrokkenen hebben gezamenlijk 31 actiepunten benoemd om te komen tot een gezonder aanbod. De acties gaan bijvoorbeeld over ketenverantwoordelijkheid, de inrichting van stopplekken en het overheidsbeleid. 

Even eten bij de pomp  

Iedere dag komen ongeveer 1,3 miljoen mensen langs een tankstation, de helft van hen koopt daar gemiddeld één keer per maand voedsel. Vrachtwagenchauffeurs doen dit vaker, 30% van de chauffeurs eet 1 tot 3 keer per week iets bij een wegrestaurant of tankstation. Onderzoek onder vrachtwagenchauffeurs laat zien dat zij graag een gezonder aanbod willen langs de weg.  

Onze voedselkeuzes worden sterk beïnvloed door onze voedselomgeving, een gezonde voedselomgeving stimuleert het maken van keuzes voor gezond voedsel. Maar het huidige voedselaanbod bij Nederlandse tankstation bestaat voornamelijk uit ongezonde producten.  

Systeem kent vele invloeden 

Tijdens een bijeenkomst is geïnventariseerd welke factoren het systeem van de ongezonde voedselomgeving onderweg in stand houden. Tijdens de bijeenkomst waren diverse belanghebbenden aanwezig, zoals vertegenwoordigers van tankstations, wegrestaurants, supermarkten, producenten, leveranciers, vrachtwagenchauffeurs en beleidsmakers.  

Dit resulteerde in 51 factoren. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het ontbreken van ketenverantwoordelijkheid en het ontbreken van trendsetters die wel gezond eten bieden onderweg. Een ander element is een lagere winst voor aanbieders op gezond aanbod dan op ongezond aanbod, ook is er een grotere derving op gezonde, houdbare producten. Er ontbreekt concreet overheidsbeleid, mede doordat de overtuiging domineert dat het maken van gezonde keuzes een individuele verantwoordelijkheid is.  Ook spelen sociaal-maatschappelijke aspecten een rol, zo is het een sociale norm om onderweg ongezond te eten, is er een on the go eetcultuur ontstaan en leven we in Nederland in een haastige samenleving. Mondiale trends als toegenomen mobiliteit en de 24/7 economie met meer onregelmatige werktijden vullen het geheel aan.  

Kansrijke acties  

In een tweede bijeenkomst met betrokkenen zijn actiepunten geformuleerd, passend bij de factoren die de meeste kans bieden op verandering. De actiepunten zijn gegroepeerd in zes thema’s:   

1. Ketenverantwoordelijkheid en samenwerking. De acties variëren van het maken van gezamenlijke afspraken tot een gezonde locatie als pilot. 
2. Inrichting stopplekken. Het tankstation moet een plek worden om te onthaasten in combinatie met een gezond aanbod. De consument kan niet in zijn eentje zijn haastige mindset en de ‘on-the-go’ eetcultuur veranderen, een andere inrichting van de stopplek kan hierbij ondersteunen. Dit kan bijvoorbeeld met meer groen en meer zitplekken. Ook de ontwikkeling van gezonde, houdbare producten hoort in dit thema. Deze actiepunten kunnen door overheidsbeleid worden opgenomen worden in de criteria van veilingen van nieuwe stopplekken. 
3. Laten zien van good practices. Hierdoor wordt het voor ondernemers makkelijker om kansen in de markt te herkennen. Zet koplopers van gezonde aanbod onderweg in de schijnwerpers en ondersteun hen, bijvoorbeeld met subsidies en media-aandacht. 
4. Nederlands en Europees overheidsbeleid. Dit is essentieel voor het creëren van een gezonde voedselomgeving onderweg. De acties variëren van het opstellen van concrete richtlijnen tot de aanbeveling om doelstellingen verder uit te werken en te realiseren. 
5. Bewustwording van de consument. Als de consument meer kennis heeft over gezond voedsel, is een bewuste keuze makkelijker te maken. De acties variëren van het bewust maken van de consumenten d.m.v. campagnes tot het geven van voedseleducatie op scholen. 
6. Werkgevers in de transportsector. Deze werkgevers hebben veel chauffeurs langs de weg en zijn daarmee medeverantwoordelijk voor het ontwikkelen van een gezonde voedselaanbod onderweg. Werkgevers zouden het kopen van gezond voedsel financieel moeten stimuleren. Ook moeten sectororganisaties het voordeel van gezonde werknemers inzichtelijk maken voor werkgevers.