Overgewicht en toch ondervoed

Een gezond gewicht staat in relatie tot de lichaamslengte. Je kunt dat berekenen met de Body Mass Index (BMI). Een BMI tussen de 18,5 en 25 betekent dat je een gezond gewicht hebt. Bij een BMI lager dan 18,5 heb je een ondergewicht en kun je ondervoed raken. Maar ook bij een BMI van boven de 25 kan het zijn dat je ondervoed raakt omdat je niet voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt die je nodig hebt voor een lang en gezond leven, zo legt de Wageningse onderzoeker Saskia Osendarp uit tijdens een internetcollege van Universiteit van Nederland.

Micronutriënten

Bij een eenzijdig en energierijk dieet bestaat het risico dat je te weinig micronutriënten binnenkrijgt. Voorbeelden van energierijk eten zijn brood en pasta of gefrituurde snacks. Deze voedingsmiddelen bevatten veel macronutrienten zoals koolhydraten en eiwitten die je nodige hebt om dagelijkse dingen te kunnen blijven doen. Maar je hebt ook micronutriënten nodig. Micronutriënten zijn belangrijk bij allerlei processen in je lichaam zoals bij de opbouw van hormonen, enzymen of ontwikkeling van hersenen.

In het online college noemt Osendarp vijf belangrijke micronutriënten die bij een tekort hiervan voor problemen kunnen zorgen: Dat zijn ijzer, zink, vitamine A, jodium en foliumzuur. IJzer en zink vind je voornamelijk in producten van dierlijke oorsprong: vlees en eieren. Vitamine A zit in dierlijke producten, maar ook in groenten: spinazie en wortelen bijvoorbeeld. Jodium zit in zeeproducten of in gejodeerd zout. En foliumzuur zit in volkorenproducten en groenten.

Ontwikkelingslanden

Een tekort aan micronutriënten kan voor problemen zorgen. Zo speelt ijzer een belangrijke rol bij de opbouw van hemoglobine en de opbouw van hersenen. Zink is belangrijk voor de groei van jonge kinderen, het functioneren van je immuunsysteem en voor het verteringsstelsel. Vitamine A heb je nodig voor je immuunsysteem, gezonde huid en je ogen. Jodium is cruciaal voor de mentale ontwikkeling. Foliumzuur is belangrijk bij de vroege zwangerschap voor de aanleg van organen en het centrale zenuwstelsel.

Een tekort aan micronutriënten komt bij ons wel voor, maar is vooral een probleem in ontwikkelingslanden. En door de economische ontwikkeling van die landen verandert het probleem, zo betoogt Osendarp. Mensen trekken naar de stad en gaan meer streetfood eten. Gefrituurde snacks leveren niet voldoende micronutriënten. Daarnaast spelen ook de slechte hygiënische omstandigheden een rol. Door infecties zijn de darmen minder goed in staat micronutriënten op te nemen.

Kosten

Osendarp benadrukt dat het tekort aan micronutriënten een probleem is dat ook economische consequenties heeft. Een tekort kan ervoor zorgen dat een gezonde ontwikkeling van kind tot volwassene beperkt wordt. Uit studies blijkt dat kinderen het minder goed doen op school en ze zijn minder gezond. Eenmaal volwassen blijken ze minder productief en krijgen ze minder goed betaalde banen. Uit gegevens van de wereldgezondheidsorganisatie (WHO) van de Verenigde Naties (VN) blijkt dat ongeveer 2 miljard mensen op de wereld een tekort hebben aan micronutriënten. In sommige ontwikkelingslanden heeft 40 tot 50% van de kinderen een tekort aan micronutriënten. De kosten van de zo ontstane problemen kunnen oplopen van 12 tot 16% van het bruto nationaal product van een land.

Door de studies naar de effecten van ondervoeding wordt het voor veel overheden steeds duidelijker dat het probleem urgent is. De bereidheid groeit om het probleem aan te pakken en op te lossen. Ook de VN wil dat het aangepakt wordt. Een van de ontwikkelingsdoelen is dat in 2030 niemand nog honger mag lijden of slecht gevoed mag zijn. Helaas lijkt dat voor veel landen nu onhaalbaar, aldus Osendarp.

Supplementen

Er zijn vier soorten oplossing voor ondervoeding. Zo kun je supplementen slikken. Voor veganisten is dat bijvorobeeld nodig om tekorten aan vitamine B12, ijzer of calcium te voorkomen. Natuurlijk is gevarieerd eten volgens de Schijf van Vijf belangrijk. Daarnaast kun je ook nutriënten toevoegen aan ons voedsel. Jodium wordt bijvoorbeeld aan zout en brood toegevoegd. En je hebt de mogelijkheid van biofortificatie. Door veredeling kun je rassen kweken die rijker zijn aan micronutriënten: zo zijn oranje zoete aardappelen rijker aan vitamine A. Osendarp zegt dat genetische modificatie hierin veelbelovend is. Er is bijvoorbeeld 'golden rice', rijst die geel is en meer vitamine A bevat.

(Bron foto: Shutterstock)