Pensverzuring te weinig herkend

In de eerste drie maanden van de lactatie krijgt 20 % van de melkkoeien te maken met pensverzuring, zegt de Canadese onderzoeker Kees Plaizier in het artikel 'Zoeken naar stabiele pens-pH' in vakblad Veeteelt. En vakblad Melkveebedrijf schrijft in het artikel 'Nog veel onwetendheid over pensverzuring' dat bij een Nederlands onderzoek waarbij 197 hoogproductieve dieren gescreend werden, 13,6 % van de dieren bleek te lijden aan subklinische pensverzuring.

Zuurgraad

Pensverzuring is een verlaging van de pH in de pens van de koeien. Die verzuring ontstaat door de werking van de pensflora. Bij de fermentatie van het vezel- en structuurrijke voedsel, dat koeien eten, komen vetzuren vrij. Die vetzuren zorgen voor een tijdelijke verzuring. Nadat de vetzuren opgenomen zijn door de penswand, herstelt de zuurgraad zich weer. Bij hoogproductieve koeien, waarbij het het voer meer snel verteerbare koolhydraten bevat, kunnen meer vetzuren gevormd worden waardoor pensverzuring kan ontstaan.

Bij gezonde koeien is de pH in de pens tussen de 6 en de 7. Bij pensverzuring kan die pH dalen tot 5,5. Pensverzuringsprofessor Plaizier stelt dat een grenswaarde van 5,8 wordt gehanteerd voor subklinische pensverzuring. Deze verzuring, die ook wel subacute pensverzuring genoemd wordt of SARA (sub-acute ruminal acidosis), is van tijdelijke aard. Komt de pH onder de 5,2, dan praat je over klinische pensverzuring. Dat laatste komt niet zo vaak voor.

Voermanagement

Die subklinische pensverzuring zorgt voor schade. Het kost ongeveer 450 euro per koe, weet Plaizier. Het veroorzaakt bij koeien verminderde herkauwactiviteit, diarree, een lagere voeropname en een lagere melkgift. Subklinische pensverzuring merk je niet meteen, maar het kan andere aandoeningen stimuleren. Er vindt afbraak van bacteriën plaats waardoor gifstoffen vrijkomen die effect hebben op de gezondheid van de koe.

Pensverzuring ontstaat wanneer het evenwicht in de pens verstoord raakt, door een tekort aan structuurrijk ruwvoer of een te snelle opbouw van de krachtvoergift. Dat is ook de reden waarom koeien aan het begin van de lactatie gevoelig zijn voor pensverzuring. Bij deze dieren is de pens niet aangepast aan een krachtvoerrijk rantsoen. Een tweede risicogroep is de groep van dieren in midlactatie (10-22 weken). Tijdens deze periode is de opname van drogestof het hoogst en zijn koeien heel gevoelig voor fouten in het voermanagement. 'Zorg voor goed ruwvoer, dat is het belangrijkste,' aldus Plaizier.

Maagpoeder

Een andere mogelijkheid is het gebruik van natriumbicarbonaat (NaHCO3). Een goed herkauwende koe produceert zelf natriumbicarbonaat. Dat ontstaat tijdens het herkauwen met speeksel. Natriumbicarbonaat, dat ook bekend is als zuiveringszout, maagpoeder of bakpoeder, voorkomt verzuring. Door natriumbicarbonaat toe te voegen aan het voer, kun je pensverzuring voorkomen zo blijkt uit een experiment bij melkveehouders in Vlaanderen. Het Vlaamse vakblad Management&Techniek schrijft er over in het artikel 'Pensverzuring onderkend.'

(Bron Fotowedstrijd Groen Kennisnet, foto Lisa Kat)