Perspectief voor heideboerderij op Sallandse Heuvelrug

Een heideboerderij is een concept dat gebaseerd is op het eeuwenoude heidelandbouwsysteem. In dat systeem spelen schaapskuddes een belangrijke rol. Gescheperde schapen begrazen overdag de heidevelden. 's Nachts verblijven schapen in een potstal waar de mest wordt verzameld die je weer kunt gebruiken voor de akkers. De akkers leveren voer voor schapen in de winter en voedsel voor de mensen.

Samenwerkingsverband

Een heideboerderij is gebaseerd op deze traditionele landbouwvorm maar in een modern jasje, waarbij samenwerking tussen verschillende partners essentieel is. Het is een samenwerkingsverband van boeren, natuurorganisaties, ondernemers, streekgebonden bedrijven, bewoners. Zo'n heideboederij levert verschillende producten en diensten zoals een levend en biodivers cultuurlandschap, voedsel (granen, wol, groenten en vlees) en diensten als natuurbeheer, zorg, educatie of mogelijkheden voor re-integratie.

Natuur- en landschapsbeheer

De stichting Heideboerderij Nederland (SHN) heeft als doel in Nederland het concept Heideboerderij te ontwikkelen. De stichting heeft daarbij gekeken naar een heideboerderij zoals die sinds 1985 op de Lüneburger Heide in Duitsland functioneert. Dat is een biologisch natuurlandbouwbedrijf dat 4.300 hectare heidevelden, 450 hectare akkers en 400 hectare hooilanden beheert in een combinatie van natuur- en landschapsbeheer en extensieve landbouw. Voor Nederland wordt nu gewerkt aan zeven pilots op locaties bij Rheden, Winterswijk, Renkum, Esbeek, De Drentse Aa, Ermelo en de Sallandse Heuvelrug.

Financieringsmodel

Een belangrijke vraag is of het financieel ook mogelijk is. Het concept van de heideboerderij zoals die op de Lüneburger Heide functioneert, kun je niet zonder meer overnemen. De situatie in Nederland is anders. Je hebt te maken met veel meer partijen, de regelgeving is anders en het systeem van vergoedingen is anders. Daarom vroeg de stichting aan de Wageningse Wetenschapswinkel een geschikt financieringsmodel te ontwikkelen. Wat is de rol van de markt? Hoe moet je een samenwerkingsvorm organiseren? Is een heideboerderij realiseerbaar?

Het rapport 'Naar een Heideboerderij en een nieuwe marke voor de Sallandse Heuvelrug' is vooral gericht op de ontwikkeling van een mogelijke heideboerderij op de Sallandse Heuvelrug. Het rapport laat zien dat een heideboerderij zeker kan zorgen voor verbetering van de natuur, maar dan moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan.

Fonds

Zo is het belangrijk dat de verschillende actoren in het gebied: boeren, schaapherders, natuurorganisaties, burgers, ondernemers en lokale en provinciale overheden zicht richten op een gemeenschappelijke business case aanvullend op individuele verdienmodellen van ondernemers. Daarnaast wordt de instelling van fonds aanbevolen: het Markefonds. Dit Markefonds is noodzakelijk voor het overbruggen van het gat in verdiencapaciteit tussen verschillende bedrijven en voor  het borgen van een langetermijnzekerheid.

(Bron foto: Shutterstock)