Praktische oplossingen voor afvalwater buitengebied

Heeft een pand geen aansluiting op het riool, dan is de eigenaar verantwoordelijk voor de afvoer of verwerking van het water dat wordt gebruikt voor het toilet, douche of keuken. Vooral bij woningen en bedrijven in het buitengebied, recreatiewoningen en -voorzieningen, en bij panden bedoeld voor de huisvesting van internationale werknemers wil de riolering nog wel eens ontbreken. De eigenaren kunnen hun huishoudelijk afvalwater niet zomaar lozen in de bodem of het oppervlaktewater. De gemeente en het waterschap stellen eisen aan lozingen, zij zijn het bevoegd gezag voor respectievelijk de bodem en het oppervlaktewater. 

Er zijn tal van mogelijkheden om het afvalwater te verwerken. Ondernemers en inwoners kunnen gebruikmaken van losse systemen zoals IBA’s of zogeheten actiefslibsystemen – waarbij vloeistof en vaste stoffen worden gescheiden. Een andere mogelijkheid is het aanbrengen van een ondergronds filtersysteem. Ook kan het afvalwater opgevangen worden om het vervolgens af te voeren naar een rioolwaterzuiveringsplaats.

Op locatie zuiveren 

Natuurlijke zuiveringssystemen zijn in opkomst, zoals een helofytenfilter. Daarbij zuiveren moerasplanten zoals riet en lisdodde het water. De waterkwaliteit kan daardoor dusdanig worden verbeterd dat het water wel mag worden geloosd. Een nadeel is wel dat deze oplossing de nodige ruimte vraagt. Voor een belucht systeem in combinatie met kleikorrels is veel minder ruimte nodig, en ook dat kan de waterkwaliteit afdoende verbeteren. Een plus van helofytenfilters is dat water in een gebied wordt vastgehouden. De systemen kunnen dus lokaal verdroging tegengaan. Een helofytenfilter vraagt wel onderhoud en heeft een levensduur van ongeveer dertig jaar.  

Er is niet één ultieme oplossing voor het huishoudelijk afvalwater in het buitengebied. Elke methode heeft een keerzijde. Zo zijn de aanschafkosten van een actiefslibsysteem met membranen hoog, zeker vergeleken met een tijdelijke afvalwateropslag in een bestaande septic tank of een nieuw te realiseren opslagtank. Maar als een opslagtank moet worden leeggehaald, dan tikken de kosten voor het transport van het afvalwater weer flink aan. Een belucht helofytenfilter heeft net als een ondergronds filter elektriciteit nodig en is daarom relatief duur in het gebruik.

Campinggasten 

Een recreant op een camping produceert gemiddeld 50 liter afvalwater per dag. Voor andere recreanten, bijvoorbeeld in een groepsaccommodatie, is dat al gauw het dubbele. Het water kan naast stikstof en fosfor ook ziekteverwekkers, microplastics, medicijnresten en hormonen bevatten, zo staat in de factsheet Sanitaire oplossingen kleinschalige campings en recreatievoorzieningen in het buitengebied.

Hoe afvalwater het beste verwerkt kan worden, blijft maatwerk, staat in het document te lezen. Factoren als de directe omgeving, de wensen van de ondernemer of eigenaar, het lokale beleid van gemeente en waterschap en de beschikbare ruimte spelen allemaal een rol. De factsheet is dus een hulpmiddel. Daarin worden specifieke voor- en nadelen van de oplossingen geschetst en met elkaar vergeleken aan de hand van een aantal criteria.

Zuinig met water 

De factsheet biedt specifieke informatie voor ondernemers die een agrarische recreatievoorziening of huisvesting voor werknemers nieuw gaan bouwen. Zuinig omgaan met drinkwater, bijvoorbeeld door afvalwaterstromen te scheiden en her te gebruiken, kan dan zeker lonen. Zo kan een ondernemer aan de lozingseisen voldoen, door toiletwater op te slaan en af te voeren, terwijl het grijswater lokaal gezuiverd wordt. Grijswater kan eventueel ook weer benut worden als spoelwater van toiletten. 

Ook zijn verschillende toiletsystemen op de markt waarbij geen water nodig is, zoals verbrandingstoiletten en waterloze urinoirs. Voor het spoelen van zogeheten vacuümtoiletten is slechts 1 liter water nodig in plaats van de 5 tot 8 liter voor een standaard toilet, aldus een vergelijkbare factsheet.

Omgevingswet 

Met de komst van de Omgevingswet op 1 januari 2024 is de kans groot dat wet- en regelgeving gaan veranderen. In plaats van het Rijk worden gemeenten en waterschappen dan verantwoordelijk voor de lozingsregels. Zij kunnen deze regels dan aanpassen en verankeren in het omgevingsplan en de waterschapsverordening.  

Er komt één digitaal loket voor particulieren en bedrijfsleven. Wanneer een vergunningsplicht geldt, wordt een aanvrager onder de Omgevingswet automatisch naar het juiste loket gestuurd via het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). De termijn voor het verlenen van een vergunning wordt daardoor korter en gaat naar acht weken.