RDA pleit voor dialoog over gene-editing bij dieren

CRISPR-Cas

CRISPR-Cas is een nieuwe technologie die het mogelijk maakt om erfelijk materiaal van virussen, bacteriën, cellen, planten en dieren op relatief eenvoudige wijze, zeer nauwkeurig en efficiënt te veranderen oftewel te editen, en onderscheidt zich hiermee van andere genetische modificatie technieken. Het 'editen' kan door het aanbrengen van genetische veranderingen die leiden tot veranderde eigenschappen, of het toevoegen van geheel nieuwe genetische informatie. De afkorting staat voor:

• CRISPR - Clustered Regularly Interspaced Palindromic Repeats
• Cas – CRISPR-associated genes & proteins

Gene-editing technieken zoals CRISPR-cas worden in toenemende mate ingezet op dieren in het wetenschappelijk onderzoek, waarbij tevens het dier in enkele gevallen als doeldier dient voor commerciële doeleinden. Van meerdere van deze toepassingen wordt geclaimd dat zij het welzijn en de gezondheid van dieren kunnen verbeteren. Ook zijn er toepassingen in ontwikkeling die bij dieren in de veehouderij de milieubelasting zouden verlagen.

Wetgeving

In de Europese Unie geldt voor het inzetten van gene-editing technieken zoals CRISPR-cas hetzelfde 'nee, tenzij' principe met strenge regels aangaande veiligheid, milieurisico's en traceerbaarheid als voor genetische modificatie. Als het gaat om niet-biomedische toepassingen van genetische modificatie bij dieren vereist de Wet dieren ook een toetsing op de gevolgen voor de gezondheid en het welzijn van de betreffende dieren en op de overige ethische aspecten van deze toepassing. Bij een verzoek tot verlening van een dergelijke vergunning dient de minister een commissie van onafhankelijke deskundigen in te stellen. Deze commissie zal aan de hand van een toetsingskader een advies geven.

Tot nu toe zijn in Nederland nog geen verzoeken ingediend voor de toepassing van gene-editing technieken bij dieren voor niet-biomedische doeleinden. De kans op een dergelijk verzoek in Nederland neemt toe. De gene-editing technieken worden verder ontwikkeld en meerdere landen buiten de Europese Unie hebben de wetgeving voor gene-editing technieken bij dieren versoepeld; buiten de Europese Unie zijn er al commerciële toepassingen bij dieren gerealiseerd, zoals bijvoorbeeld varkens die niet in de puberteit komen om berengeur bij slacht te voorkomen.

Dialoog en toetsingskader

De RDA verwacht dat de druk in de EU om voor gene-editing nieuwe regelingen te voorzien, zal toenemen. Tegen die achtergrond adviseert de RDA in de brief aan de minister om een toetsingskader voor de toepassing van gene-editing bij dieren te ontwikkelen. Dit toetsingskader en de praktische uitwerking ervan moet toegankelijk zijn voor een breed publiek. De RDA constateert dat er een behoefte bestaat aan een duidelijker beeld hoe er in Nederland zorgvuldig en verstandig kan worden omgegaan met de toepassing van gene-editing bij dieren, hoe deze techniek steeds in het belang van het dier kan worden ingezet en hoe daarvoor dan draagvlak in de samenleving kan ontstaan.

(Bron foto: DNA_Wikimedia)