Reptielen, amfibieën en vissen in Nederland: Ravon-balans 2023

Met de Ravon-balans 2023 laat deze kennisorganisatie voor reptielen, amfibieën en vissen zien hoe het gesteld is met de ontwikkeling van deze dieren in ons land. Doen ze het goed? Gaan ze vooruit of achteruit? Wat zijn verklaringen voor die ontwikkkeling? Wat zijn effecten van de droogte, de stikstofepositie, klimaatverandering of de veranderingen in het landschap? De derde brochure 'Ravon-balans 2023' geeft een overzicht van ontwikkelingen in foto's, tabellen, grafieken en voorziet de lezer van meer achtergrondinformatie.

Karin Akkers, directeur-bestuurder van Ravon en Floron pleit in haar introductie voor het handhaven van een minimale basiskwaliteit natuur. Dit is nodig om de populaties te laten herstellen en de neerwaartse trend een halt toe te roepen.

Bedreigde soorten

Een van de soorten die het niet goed gedaan heeft afgelopen jaar, is de gewone pad. Al meer dan tien jaar verzamelen ruim honderd werkgroepen die padden overzetten, gegevens over deze amfibie. Alle gegevens worden verzameld op de website www.padden.nu. Uit die gegevens blijkt dat de soort ook dit jaar weer verder achteruit gaat.

De soort die het sterkst in aantal is achteruitgegaan is de vuursalamander. Sinds 1997 is de populatie met 99,9% afgenomen, blijkt uit de informatie op de website van Ravon. De soort wordt ernstig bedreigd door de schimmelziekte Batrachochytrium salamandrivorans. Andere soorten die in aantallen achteruit gaan, zijn onder meer de levendbarende hagedis en de gladde slang.

Natuurontwikkeling ook in de stad

Maar er zijn ook soorten die het goed doen. Zo is de muurhagedis met maar liefst 600% toegenomen in aantal dankzij beschermingsmaatregelen. Van deze soort waren er ook erg weinig. Ook de boomkikker doet het goed, zo blijkt uit de balans.

Naast cijfers en trends staat de Ravon-balans vol relevante praktijkverhalen. Deze bieden handvatten voor biodiversiteitsherstel en het creëren van habitats. Het Green Quays project in Breda bijvoorbeeld maakt groene kades met behulp van schanskorven gevuld met hout. Deze blijken een uitstekende habitat te vormen voor bijvoorbeeld de baars, blankvoorn en winde.

Oorzaken van achteruitgang

De grootste bedreigingen voor veel soorten zijn landschapsversnippering, verdroging van leefgebieden, concurrentie door invasieve exoten en stikstofdepositie, stelt het rapport. Met name stikstofdepositie zorgt ervoor dat planten sneller groeien en dat het type vegetatie verandert. Open heidegebieden groeien sneller dicht. Dat is problematisch voor reptielen die behoefte hebben aan open zonnige plekken zoals de gladde slang.