Roadmap leidend bij voorkomen Afrikaanse varkenspest

Afrikaanse Varkenspest (AVP) zorgt bij varkens voor een ware slachting onder varkens: het sterftepercentage kan oplopen tot 100%. Tel daarbij op dat het virus weken tot maanden kan overleven in de omgeving en in kadavers, vlees en producten van besmette dieren. Nederlandse varkenshouders maken zich grote zorgen.

Meer Afrikaanse varkenspest in Europa

In 2021 nam het aantal AVP-gevallen in Europa toe. Zo telt het Animal Disease Information System (ADIS) vorig jaar in Europa ruim 1.800 uitbraken van AVP bij gehouden varkens. Dat schrijft het platform Varkens in dit artikel. Dat zijn ruim 600 uitbraken meer dan in 2020. Deze stijging komt grotendeels voor rekening van Roemenië en Polen.

Onder wilde zwijnen in Europa noteert ADIS ruim 11.000 uitbraken, de meesten in Polen, Hongarije en Slowakije. Dat is een forse stijging in vergelijking met 2020 en 2019.    

Verspreiding AVP-virus kan snel en ver

Het virus dat AVP veroorzaakt kan zich snel en over grote afstanden verspreiden. Een beruchte route is de verspreiding via keukenafval met daarin vlees afkomstig van besmette dieren. Men vermoedt dat dit de grootste bron is van de verspreiding van AVP in Europa. Daarnaast gaat de verspreiding via direct contact tussen dieren of indirect via niet goed ontsmette transportmiddelen, besmette varkens, besmet vlees of vleesproducten. 

De kans dat AVP zich verspreidt via de handel in varkensvlees en levende varkens is klein. Het is niet toegestaan om varkens en varkensvlees uit gebieden met besmette bedrijven te verhandelen. De EU handhaaft hier scherp op, is te lezen in dit artikel uit het Vakblad natuur bos landschap.

Tussen varkenshouderijen kan het virus zich verspreiden bij onvoldoende hygiënemaatregelen of bij verplaatsing van besmette varkens. Dat laatste mag in de EU niet, maar in de incubatietijd (2 tot 10 dagen) is het mogelijk. Verspreiding van het virus via buitenvarkens en hobbyvarkens is wel een reële mogelijkheid, als een goede afscheiding ontbreekt.  

Roadmap

De roadmap 'Preventie introductie Afrikaanse varkenspest' (maart 2020) is leidend om te voorkomen dat het virus in Nederland binnenkomt. In de roadmap staan acties, aanbevelingen en afspraken.

De roadmap is samengesteld door afvaardigingen van de vier provincies met wilde zwijnen (Gelderland, Overijssel, Limburg, Noord-Brabant), de POV, diverse natuurorganisaties en het Ministerie van LNV. Het ministerie heeft geregeld overleg met alle betrokkenen.

Verantwoordelijkheden verspreid

Zolang er geen AVP is vastgesteld in Nederland, liggen de verantwoordelijkheden bij diverse partijen. Zo zijn beheerders van bos- en natuurterreinen samen met de provincie verantwoordelijk voor het beheer van populaties van wilde zwijnen. Zolang er geen APV-uitbraak is onder wilde zwijnen is er een geringe mogelijkheid om populaties wilde zwijnen te beperken, want dan geldt de natuurwetgeving. Pas bij een vastgestelde besmetting heeft de minister door veterinaire regelgeving meer bevoegdheden tot beperking van het aantal wilde zwijnen.

Hobbyvarkens en buitenvarkens

De POV neemt vanuit de roadmap de verantwoordelijkheid om hobbyvarkenshouders te wijzen op risico’s en maatregelen. Volgens beleidsmedewerker Fleur Bartels van de POV (Producentenorganisatie Varkenshouderij) is dat een hele klus. In dit artikel op het platform Varkens zegt zij hierover: “Het vermoeden is dat slechts een derde deel van de hobbyvarkens is geregistreerd. Een derde deel van de hobbydierhouders weet het niet en een derde deel is principieel tegen oormerken.”

De POV zet nu in op voorlichting via hobbyvarkensverenigingen, dierenartsen en hobbydiervoederbedrijven, met als doel meer geregistreerde hobbyvarkens. “Om de groep principiële weigeraars mee te krijgen, zijn wij voorstander van het chippen van hobbyvarkens en een paspoort net zoals bij honden”, zegt Bartels.

Ook heeft de POV contact met de initiatiefgroep buitenvarkens. Via deze route informeert de POV deze houders en voorziet hen van praktische tips om de kans op AVP te verkleinen.

Hekwerk

Begin 2021 zag de POV de noodzaak van een hekwerk op de grens met Duitsland nog niet, meldt dit artikel op het platform Varkens. “Nederlandse grenzen afrasteren om die dieren uit Duitsland of België te weren, is geen optie”, stelt Bartels van POV. Toen was de verwachting dat overleg met jachtverenigingen en beheerders van natuurterreinen voldoende zou zijn.

Maar in december 2021 laat Bartels een ander geluid horen in dit artikel op het platform Varkens. Ze vindt dat Duitsland te lang gewacht heeft met een hek op de Duits-Poolse grens en vindt dat Nederland hiervan moet leren. “Met AVP loop je altijd achter de feiten aan”, is Bartels stellig. “We pleiten er nu voor om alvast te starten met de bouw van zwijnbestendige hekwerken op de grens waar verkeer van wilde zwijnen is.”