Rol voor jonge boeren in landbouwtransitie

Pierre Berentsen, directeur agrarische bedrijven van ABN AMRO, verzorgde op dinsdag 1 oktober bij Aeres Hogeschool in Dronten een inspiratiesessie over ‘Next generation farming’ of de toekomst van de landbouw in Nederland. Er zijn grote veranderingen op komst, zo maakt hij duidelijk, waarbij hij refereert aan de boerendemonstraties die op dezelfde dag plaatsvinden in Den Haag.

Onrust

Nederlandse boeren zijn trots op de manier waarop ze voedsel produceren - dat doen ze ook goed - maar tegelijkertijd is er ook de stem van een kritische maatschappij en consument met zorgen over voedselverspilling, genetische modificatie, gifstoffen of - zoals nu - de stikstofuitstoot. Iedereen voelt welke kant het op gaat, maar het ondermijnt ook de moraal van de boeren. Berentsen spreekt de jonge studenten direct aan: 'Blijf betrokken bij de sector, want de landbouw kan jullie denkkracht en energie heel goed gebruiken.'

Er is onrust, zegt hij. Die onrust is ontstaan door de ontwikkeling van de landbouw. De hele keten is ingericht op efficiënte voedselproductie. Intensivering van de landbouw heeft er voor gezorgd dat de productiviteit is toegenomen met een lage milieudruk per kilo product. Maar je kunt je afvragen wat het de boeren heeft opgeleverd. Is het goed waar we nu staan? Hoe moet het verder?

Kringlooplandbouw

Minister Carola Schouten geeft met de landbouwvisie van september 2018 richting aan de ontwikkeling waarbij kringlooplandbouw het sleutelwoord is. Buiten de sector lijkt die kringlooplandbouw te worden omarmd. Binnen de sector wordt het niet verworpen, maar voor de verandering is wel een budget nodig. Want hoe je het wendt of keert, zo betoogt hij, voor de verduurzaming is een verdienmodel nodig voor boer en tuinder. Wil je de jonge generatie behouden voor de sector dan zijn er drie dingen nodig: maatschappelijk draagvalk, ruimte om te ondenemen en een eerlijk inkomen.

Hij schets vier assen waarlangs die verduurzaming plaats kan vinden:

• De Koninklijke route. Dat is de route waarbij je een product verkoopt voor een eerlijke prijs: de kostprijs plus een marge. Het blijkt dat dit best lastig is. Nu gebeurt dat bijvoorbeeld via certificering van producten, maar het zou ook anders kunnen via track & trace of blockchains.
• Meer met minder: Efficiënter produceren. Dat doet de sector al heel lang en moeten die ook blijven doen. Een ondernemers kijkt elke dag hoe het efficiënter kan
• Anders werken: toekomstbestendiger werken zonder al te veel meerkosten. Er zijn goede voorbeelden, aldus Berentsen. Zo noemt hij de initatieven voor meer weidegang in de melkveehouderij of projecten van het de Stichting veldleeuwerik.
• Financiële compensatie of prikkel: Hoe kun je landbouw vergroenen via gemeenschappelijk landbouwbeleid, fiscale stimulansen, subsidies. Er zijn praktische voorbeelden, zoals Staatsbosbeheer die korting geeft op pacht omdat een ondernemer iets doet voor biodiversiteit.

Voor een ondernemer blijft het een zoektocht hoe je vorm geeft aan de transitie van de landbouw. De minister moet institutioneel leiderschap tonen, maar ondernemers kunnen ook het onderscheid maken: ondernemend leiderschap.: Een ondernemer innoveert, toont inspirerend leiderschap en is rentmeester. Hij houdt zicht op de lange termijn, waarbij hij kijkt naar een bredere groep stakeholders.

(Bron foto: Aeres Hogeschool)