Sector zeer kritisch op stikstofplannen

Voor jonge boeren en de boeren die blijven boeren biedt de kamerbrief weinig perspectief, vindt het NAJK. Voorzitter Roy Meijer van het NAJK zegt in Nieuwe Oogst: “De bedrijven die blijven, moeten er sterker uit komen.” Volgens Meijer zijn het juist deze bedrijven die bijdragen aan het behalen van de stikstofdoelen op de lange termijn. Dit moeten robuuste bedrijven zijn die zich kunnen door ontwikkelen.  

Europese afspraken  

Minister van der Wal verstuurde op 1 april de kamerbrief ‘Hoofdlijnen van de gecombineerde aanpak van natuur, water en klimaat in het landelijk gebied, en van het bredere stikstofbeleid’. Daarin stelt de minister dat de natuur in Nederland onder grote druk staat. Er zijn Europese afspraken gemaakt over natuurherstel, waar Nederland zich aan moet houden. 

Trienke Elshof is portefeuillehouder gezonde omgeving bij LTO Nederland en voorzitter van regio Noord bij LTO Noord. In het vakblad Veeteelt is ze kritisch op de verwijzing naar Europese afspraken. “De Europese wetgeving is minder star dan weleens wordt verondersteld. We zijn gehouden aan beleid dat zorgt voor ‘goede instandhouding’ van Natura 2000-gebieden. Daarbij hoort ook het verminderen van de stikstofbelasting. Maar de doelstelling van 50 procent minder stikstof in 2030 is door Nederland zelf bedacht. We mogen ons best nog eens afvragen hoe realistisch dit doel is.” 

Snelheid ligt te hoog 

LTO en NAJK hekelen het hoge uitvoeringstempo van Van der Wal. Elshof van LTO sluit haar ogen niet voor de noodzaak voor een nieuwe balans tussen voedselproductie en de omgeving waarin dat gebeurt. Maar of uitkoop nu ook op de lange termijn de oplossing blijkt te zijn, vraagt zij zich af. “We kunnen nu nog voorkomen dat we beslissingen nemen waar we later spijt van krijgen.” 

Volgens Meijer van het NAJK stuurt de politiek op veel te grote stappen in te weinig tijd. Het NAJK vindt dat het ‘moordende tempo’ niet past bij de vele vragen die nog onbeantwoord zijn. Opkoop is niet terug te draaien.  

Volgens Van der Wal is snelheid nu juist noodzakelijk. Ze verwijst in haar kamerbrief naar de grote natuuropgave, de druk op de vergunningverlening in combinatie met andere maatschappelijke opgaven, zoals de energietransitie, de woningbouw en bereikbaarheid. “We kunnen ons de stilstand als samenleving niet veroorloven.”  

Veel onduidelijkheden

De uitvoering van het beleid krijgt vorm in een gebiedsgerichte aanpak. Dat houdt in dat per gebied bepaald wordt wat nodig is. Vanuit de landelijke doelen stelt het Rijk in samenwerking met provincies regionale doelen vast voor natuurherstel, stikstofreductie, landgebruik en waterkwaliteit. Deze doelen zijn bindend. Via de gezamenlijke gebiedsgerichte aanpak moeten de totale, landelijke doelen worden behaald. 

Volgens de POV (Producentenorganisatie Varkenshouderij) is het onduidelijk hoe zo’n gebiedsproces eruit gaat zien. De wijze waarop belangen worden afgewogen en hoe de plannen daadwerkelijk bijdragen aan het behalen van de doelen, dat is onduidelijk. Ook is de POV kritisch op het ontbreken van kosten- en batenanalyses bij deze gebiedsgerichte aanpak. 

Voor Stikstofgroep Landbouw Flevoland is onduidelijkheid vanuit de provincie de aanleiding om de gesprekken met de provincie over de gebiedsgerichte aanpak te stoppen. Ook in Friesland zijn boeren in het Fochteloërveen en het Drents-Friese Wold gestopt met het overleg met de provincie. Zij geven aan dat ze geen vertrouwen in de overheid hebben vanwege de fouten die keer op keer gemaakt worden. Ook in andere provincies staat het overleg over de gebiedsgerichte aanpak tussen boeren en provincies onder druk.  

Kritische depositiewaarde onnauwkeurig  

De sector is kritisch op de Kritische Depositiewaarde (KDW), die Van der Wal als uitgangspunt neemt voor de stikstofreductie. LTO vraagt zich bij monde van Elshof af in hoeverre de KDW een papieren werkelijkheid is. De belangenorganisatie pleit voor een beleid dat gebaseerd is op metingen en niet op berekeningen.  

Meijer van het NAJK geeft aan dat de berekening van de (KDW) onnauwkeurig is. Meijer geeft als voorbeeld dat in het rekenprogramma Aerius, waarmee de KDW wordt berekend, de stikstofemissie maar tot 25 kilometer kan berekenen. “Zo krijgen we een gebiedsgerichte aanpak die in een groot aantal provincies niet haalbaar is.” 

Waardevermindering opkoopbedrijven 

Op meerdere plekken in de Kamerbrief staat dat de minister dwingend zal ingrijpen met onteigening als vrijwilligheid te weinig oplevert voor natuurherstel. Bij het debat in de vaste Kamercommissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit geeft Van der Wal aan dat bonussen op de marktwaarde het aantrekkelijk moeten maken voor boeren om te stoppen.  

De POV is bang voor een forse waardevermindering van de opkoopbedrijven. Een dergelijke daling zie je gebeuren bij huizen die op de nominatie staan voor sloop. De POV denkt dat ook zo maar eens kan gelden voor landbouwgrond die over acht jaar tot natuur wordt omgevormd.