Spinoza-premie van 2,5 miljoen voor ontdekker CRISPR-Cas-techniek

CRISPR-Cas is een afweersysteem van bacteriën dat 10 jaar geleden is ontdekt. Dat afweermechanisme kun je gebruiken voor allerlei toepassingen. Het biedt je de mogelijkheid in het DNA te knippen om daar een ander stukje DNA in te bouwen. Zo kun je genen repareren of aanpassen.

DNA

Bacteriën kunnen op basis van kleine stukjes gekopieerd DNA, het CRISPR-RNA, het DNA van virussen herkennen. Als zo'n virus-DNA gevonden werd, knipt het CAS-eiwit dat virus kapot. Nadat Van der Oost en zijn onderzoeksgroep ontdekte hoe bacteriën zich op deze manier wapenen tegen virussen, publiceerde hij erover in 2008. Hij liet zien hoe je het ontwerp van de CRISPR techniek ook in kunt zetten al tool voor genoomchirurgie.

Genen inbouwen

Die techniek maakt het nu mogelijk om erfelijk materiaal van virussen, bacteriën, cellen, planten en dieren op relatief eenvoudige wijze, zeer nauwkeurig en efficiënt te veranderen. Je kunt de techniek gebruiken om resistentiegenen in te bouwen in gewassen en ze zo sterker te maken. Je kunt het zelfs gebruiken om erfelijke ziekten bij dieren en zelfs bij mensen aan te pakken.

Nieuwe dingen ontdekken

Op vrijdag 15 juni maakt de NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek) bekend dat aan Van der Oost de Spinoza-premie van 2,5 miljoen euro is toegekend. In een interview op de website van de NWO zegt Van der Oost dat hij met het toegekende bedrag middelen heeft om nieuwe dingen te ontdekken. Zo heeft hij met zijn onderzoeksgroep de vinger gelegd op een paar systemen die vergelijkbaar zijn met CRISPR-Cas, maar die net iets anders kunnen. Die wil hij verder gaan onderzoeken. En al bekende systemen wil hij verbeteren.

Meer informatie over CRISPR-Cas en andere veredelingstechnieken vind je in het dossier Nieuwe technieken plantenveredeling van Groen Kennisnet.

(Bron foto: Shutterstock)