Trends in voeding: circulair geproduceerd en gepersonaliseerd

Nederland loopt internationaal voorop met agro-innovatie en biotechnologie. Zo krijgt de eiwittransitie stevig voet aan de grond; met minder belastende vleessoorten, maaltijdconcepten met minder vlees of geen vlees, hybride vleesproducten, plantaardige vleesvervangers, de ontwikkeling van kweekvlees en –vis én eiwitrijke producten met insecten als basis.

Vooral bij grote bedrijven in de verwerkingsindustrie is de omslag merkbaar, staat in het trendrapport. De receptuur verandert en dat betekent ook dat het productieproces en de bewerkingsstappen anders zijn. Dat vraagt volgens vakexperts om medewerkers die open staan voor veranderingen.

Circulair voedingssysteem

Volgens het rapport staat Nederland aan de vooravond van het veilig en duurzaam verwerken van voedselreststromen uit retail, horeca en catering die benut kunnen worden voor diervoeder. Dat vraagt om transparantie van de voedselstromen: afval uit de ene keten is grondstof voor een andere. Onvermijdbare reststromen die ontstaan in het voedselsysteem, moet de industrie zoveel mogelijk hergebruiken.

39 procent van alle voedselverspilling vindt plaats bij de producent.  Het is volgens specialisten uit de voedselketen belangrijk om versproducten die tegen de houdbaarheidsdatum aan zitten, te verwerken. Daarnaast moet het circulair inrichten van de keten het startpunt zijn om de hoeveelheid afval te minimaliseren. ‘Het is belangrijk plastic retailverpakkingen beter te recyclen en opnieuw in te zetten in de verpakkingsindustrie. Het aantal consumenten dat bereid is meer te betalen voor levensmiddelen die milieuvriendelijk zijn verpakt, is de afgelopen twee jaar gestegen’, staat in het trendrapport.

Transparante informatie

Voedselveiligheid en transparante informatie worden steeds belangrijker. In de voedingsindustrie is de keten van producent naar consument complexer en ondoorzichtiger geworden, stelt het onderzoek. Intelligente datatechnologie helpt voedingsproducenten om meer informatie uit de keten te delen. Datatechnologie faciliteert de uitwisseling van informatie in de keten, waardoor meer voedingsmiddelen tot op productniveau te traceren zijn.

Zo is het met de inzet van Radio Frequency IDentification-labels (RFID-labels) mogelijk om vleesproducten van stal tot bord te volgen. Met behulp van blockchain-technologie is het delen van data over het productieproces en de transacties die plaatsvinden binnen de keten gemakkelijker geworden. Experts verwachten dat door het toenemende belang van veiligheid er steeds meer sprake zal zijn van gesloten voedselketens.

Automatisering

Flexibelere productie en de toename van het aantal kwaliteitsmetingen zorgen voor veel meer data. Slimme sensoren meten producteigenschappen, zoals vochtgehalte, eiwitgehalte en droge stof. Kwaliteitsanalyses verschuiven daarmee van het laboratorium naar de fabriek, waar de digitale instrumenten de processen inline monitoren.

Robots zijn steeds beter in staat om generieke en specifieke taken uit te voeren: de voedingsmiddelenindustrie zet ze in voor verschillende doeleinden van generieke naar gespecialiseerde taken. De inzet van robots maakt het productieproces constanter en minder arbeidsintensief. In de toekomst is het mogelijk volledige productielijnen aan elkaar te koppelen en kunnen fabrieken vrijwel autonoom productiewerk verrichten, stellen de experts.

Gepersonaliseerde voeding

‘De vraag naar gepersonaliseerde producten of producten met speciale samenstellingen neemt steeds meer toe’, staat in het trendrapport. ‘Mede door het toenemend aantal mensen met een voedselallergie en dieetwensen. Technologie en de groeiende toegankelijkheid van dna-onderzoek maakt het in de voedingsindustrie gemakkelijker om voeding te produceren dat aansluit op wat iemand nodig heeft en wat bij iemands smaak of dieet past.’

Om in te spelen op de wensen en voorkeuren van de klant zullen producenten hun productieproces flexibeler inrichten. Het is zaak recepturen en productielijnen vaker aan te passen, voorspellen experts. Voor medewerkers in de voedingsindustrie betekent deze ontwikkeling dat ze productielijnen vaker moeten schoonmaken, machines moeten omzetten en processen vaker opnieuw opstarten.

Voeding en gezondheid

Consumenten hebben steeds meer oog voor voeding en gezondheid. Volgens een onderzoek van Innova zijn wereldwijd zes van de tien consumenten in toenemende mate op zoek naar voedingsmiddelen die hun gezondheid ondersteunen. Consumenten zoeken in voeding een alternatief voor suiker en vet, of ze willen de hoeveelheden suiker of vet verminderen. Ook toevoegingen als e-nummers verliezen terrein.

De coronacrisis zorgt voor een tweedeling in de sector food. De verkoop van producten voor de thuisconsumptie is sterk gestegen. De verkoop van producten voor sociale gelegenheden, horeca en buiten-de-deur-consumptie daalde sterk. De vraag naar producten direct van boeren en naar lokale producten stijgt de komende jaren verder.

Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) verzamelt arbeidsmarktinformatie en stelt die beschikbaar. Voor het trendrapport zijn diverse experts en adviseur geraadpleegd. De ontwikkelingen uit het trendonderzoek worden vertaald naar het opleidingsprogramma voor vakmensen in het beroepsonderwijs.