Varkens zijn een ‘potentieel mengvat’ voor vogelgriep volgens deskundigen

Ontstaan van de vogelgriep

Vogelgriep (hoogpathogene aviaire influenza, HPAI) is ontstaan in de pluimveehouderij in China en Zuidoost-Azië. Pluimvee komt daar in contact met wilde watervogels die ieder jaar op weg zijn naar hun broedgebieden in Siberië. Ook watervogels uit Noordwest-Europa gaan in dezelfde periode naar dezelfde broedgebieden. Wanneer de vogels weer naar hun gebieden terugkeren, nemen zij verschillende subtypen van vogelgriep mee naar huis. Zo werd de vogelgriep in Nederland geïntroduceerd. Waar in vorige jaren vogelgriep alleen in bepaalde periodes plaatsvond, is het sinds najaar 2021 continu aanwezig in de Nederlandse pluimveehouderij. Net als in de rest van Europa en de wereld neemt de geografische verspreiding en de diversiteit aan typen pluimveebedrijven dat besmet raakt neemt toe.

Pluimvee en varkens op hetzelfde bedrijf?

Het deskundigenberaad-zoönose (DB-Z) van het RIVM geeft advies over de risico’s van vogelgriep voor de volksgezondheid. Sinds december 2021 is de vogelgriep overgesprongen naar verschillende soorten zoogdieren. Ook in Nederland. Het virus zou verder kunnen muteren in het zoogdier. Vooral varkens worden aangewezen als een potentieel mengvat van influenzavirussen, aldus het DB-Z.

Een varken heeft receptoren voor zowel aviaire influenza als humane influenza. RNA van beide virussen kan worden uitgewisseld. Het nieuwe besmettelijke virus is dan ook overdraagbaar op mensen. Alhoewel de kans klein is volgens deskundigen, kan het zeer grote gevolgen hebben. In China en Zuidoost-Azië is de vogelgriep overgesprongen op de mens en zijn er ook sterfgevallen bekend (het serotype HPAI H5N6). In Nederland zijn er nog geen gevallen bekend van vogelgriep bij mensen.

Adviezen bij vogelgriep in varkens

Er is nog geen vogelgriep bij varkens aangetoond in Nederland. Wanneer dit wel zou gebeuren, dan heeft het DB-Z belangrijke adviezen opgesteld die in werking treden. Zo wordt het houden van pluimvee én varkens op één bedrijfslocatie als onwenselijk gezien. In Nederland zijn er nu zo’n 100 gemengde bedrijven van deze soort. Bedrijven met buitenloop hebben een hoger risico, gezien buitenloop-varkens in contact komen met wilde vogels.

Ook wordt geadviseerd om een veterinaire meldplicht in te stellen voor vogelgriep bij wilde en gehouden zoogdieren. Daarnaast wordt geadviseerd om de surveillance onder gehouden varkens te intensiveren. Serologische surveillance wordt standaard tijdens het slachten van buitenloop-varkens. Een mogelijkheid tot het testen van varkenshouders op vogelgriep moet ook worden gecreëerd. Ten laatste moet er meer aandacht komen voor biosecurity op varkensbedrijven. Nogmaals, deze adviezen gaan pas in wanneer er vogelgriep wordt geconstateerd bij een varken in Nederland.

De toekomst

Het DB-Z schat de kans van besmetting van de algemene bevolking met de vogelgriep laag in. Voor mensen die voor hun beroep contact hebben met pluimvee/besmette dieren is het risico laag tot matig. Wel moet er in Nederland een verhoogde waakzaamheid worden aangenomen, gezien we één van de hoogste dichtheden van dieren ter wereld hebben.