Veel mogelijkheden voor biodiversiteit op de boerderij

“Het lang laten worden en laten bloeien is wennen.” Dat vertelt melkveehouder Henk van Egmond over zijn perceel met kruidenrijk grasland in deze video van Wij.land. Maar juist die bloei is belangrijk in het beheer van kruidenrijk grasland, het is nodig voor zaadzetting en daarmee het behoud van de kruiden.

In de video komt het beheer van kruidenrijk grasland aan de orde. Leo Bil, voorzitter van Bloeiend Boerenland en consultant bij Healthy Soil, geeft informatie over bemesten, maaien en beweiden. Ook dat laatste was wennen voor Van Egmond, want hij liet het kruidenrijk grasland niet helemaal afweiden. “Een dag beweiden en dan de koeien er 3 of 4 dagen vanaf. En dan weer een dag beweiden.” Maar hij is positief, er staan meer percelen op de nominatie om kruidenrijk grasland van te worden. Van Egmond: “Ik vind de uitdaging schitterend.”

Biodiversiteit met kruidenrijk grasland

Om melkveehouders te ondersteunen bij het inpassen van kruidenrijk grasland op het bedrijf heeft Boerennatuur, de samenwerking van de agrarische collectieven, een factsheet gemaakt. Volgens dit factsheet biedt gras gecombineerd met kruiden een boost voor biodiversiteit en bodemkwaliteit. Daarnaast kan het positieve effecten hebben op de voerkwaliteit en diergezondheid.

De factsheet biedt een overzicht van een aantal typen kruidenrijk grasland en hun effect op de biodiversiteit. Met daarbij de functie van ieder type, van hoge opbrengst met hoge voederwaarden tot bijvoorbeeld ruwvoerwinning (hooi) voor droge koeien of hobbydieren. Een heldere beslisboom ondersteunt boeren bij het maken van een doelgerichte keuze voor een bepaald type kruidenrijk grasland.

Ook wordt van ieder graslandtype de effecten op bedrijfsvoering en ecosysteemdiensten weergegeven. Denk hierbij aan opbrengst, structuur en voederwaarden, de vastlegging van CO2, de mogelijkheid voor subsidie en het effect op de waterkwaliteit en de ziektewerendheid van de bodem.

Biodiversiteit op het akkerbouwbedrijf

Ook voor akkerbouwers heeft Boerennatuur diverse factsheets ontwikkeld ten aanzien van biodiversiteit en duurzaamheid in het algemeen. Zo is er een factsheet over akkervogels en een factsheet dat ingaat op een duurzaam akkerbouwbedrijf in 2030.

De laatste factsheet geeft aan dat een duurzaam bedrijf betekent dat het niet uitputtend voor natuurlijke grondstoffen is én een consequent verdienmodel levert voor de akkerbouwer. Dat vereist een integrale advisering, daarom geeft dit factsheet een overzicht van de complexiteit en denkrichtingen bij een dergelijke advisering.

Onderdeel van een duurzaam akkerbouwbedrijf zijn akkervogels, dit zijn vogels die zich voortplanten en voeden op akkers. Denk hierbij aan de patrijs, grauwe gors, veldleeuwerik, gele kwikstaart en de kneu. Deze akkervogels hebben behoefte aan jaarrond schuilmogelijkheden, wintervoedsel, een veilige broedgelegenheid en voedsel voor de jongen in de directe omgeving van het nest. Het factsheet geeft opties om deze akkervogels te ondersteunen, met bijvoorbeeld stoppelland, meerjarige akkerranden en een wintervoedselveld. Daarnaast geeft het factsheet links naar meer informatie.

Op weg naar natuurinclusieve akkerbouw

Afname van biodiversiteit is niet alleen een bedreiging voor de natuur, maar ook van de langdurige stabiliteit van agrarische productie. Biodiversiteit is namelijk noodzakelijk voor ecosysteemdiensten zoals bestuiving, biologische plaagbestrijding, bodemvruchtbaarheid, waterzuivering en het in stand houden van natuurlijke hulpbronnen.

Om de biodiversiteit te verbeteren kan natuurinclusieve landbouw (NIL) een rol spelen, omdat hierbij rekening wordt gehouden met natuur, milieu en leefomgeving. Groen Kennisnet heeft veel kennis en doorverwijzingen over natuurinclusieve landbouw verzameld in een digitale gids.

De digitale gids geeft praktische kennis over acht mogelijke maatregelen, zoals bouwplanverruiming, strokenteelt, groenbemesters, niet-kerende grondbewerking, randenbeheer en organische bemesting. Hierbij gaat over het creëren van win-win situaties voor zowel de natuur als de ondernemer. Met deze informatie kan een akkerbouwer gefundeerde keuzes maken en leren van collega's.

Biodiversiteit op het erf

Behalve op grasland en akkers liggen er ook op het boerenerf allerlei mogelijkheden om de biodiversiteit te vergroten. Dat zorgt voor leven op het erf en draagt bij aan een divers landschap.

Het Living Lab Natuurinclusieve Landbouw Fryslân heeft een poster gemaakt ter inspiratie. Het afgebeelde boerenerf is de moderne versie van de historische indeling van het Fryske boerehiem. Daar is er altijd een voor-, zij- en achtererf met respectievelijk een sierfunctie, een nutsfunctie en een bedrijfsfunctie.

Naast de inspiratie op de poster staan er op de site tips die de inspiratie praktisch ondersteunen. De inspiratie loopt uiteen van een solitaire boom in het gazon op het voorerf, het plaatsen van nestkasten en vleermuiskasten op het zijerf tot het verwerken van snoeihout tot een takkenril op het achtererf.