Veel wegen naar duurzame landbouw

Ter inspiratie voor uiteenlopende vormen van verduurzaming in de landbouw is er een rapport verschenen met ruim 50 voorbeelden van innovatieve landbouwbedrijven. Zij vonden hun weg in verduurzaming, maar dat geldt nog niet voor alle boeren. Zij zijn op zoek naar duidelijkheid en kaders, blijkt uit de podcast ‘College Boer'. In de vragen rondom de transitie naar een duurzame landbouw is er veel aandacht voor een goed economisch verdienmodel voor de boeren. Volgens een studie waarbij naar verschillende bedrijfstypes is gekeken is daar stimulerend en duidelijk flankerend beleid voor nodig, omdat de uitvoering van milieumaatregelen zorgt voor forse inkomensverliezen in de akkerbouw en melkveehouderij.  

Scala aan duurzame voorbeelden

Het rapport ‘Innovatie en perspectief voor de landbouw’ stelt dat de verduurzaming van de landbouw kansen biedt. Daarbij gaat het niet alleen om de productie van voedsel en veevoer met bijvoorbeeld precisielandbouw en innovatieve technieken. Er liggen ook kansen voor de productie van bijvoorbeeld energie en grondstoffen voor biobased bouwen. Ook natuurinclusief boeren en de burger op het erf bieden kansen. Het rapport biedt informatie en laat de voorbeeldbedrijven aan het woord.  

Zo laat het rapport innovatieve toepassingen van zonnepanelen zien. Bij een kwekerij zijn er drijvende zonnepanelen in het waterbassin, hiermee wordt oppervlakte benut die anders ongebruikt blijft. In Culemborg zijn 985 verticale zonnepanelen op de landbouwgrond van agrariër Gijs de Raad geplaatst. De verticale zonnepanelen kunnen aan beide zijden stroom opwekken, gedurende de hele dag. Tussen de zonnepanelen laat De Raad vee grazen of teelt hij lage gewassen. De afstand tussen de rijen zonnepanelen biedt voldoende ruimte voor landbouwvoertuigen. Ook komt er voldoende licht en water op de grond, waardoor de bodemkwaliteit en biodiversiteit gelijk blijft.  

Milieumaatregelen: alleen met ondersteunend beleid

Een studie door Wageningen Economic Research laat zien dat een duidelijk en ondersteunend beleid nodig is om de transitie naar duurzame landbouw vorm te geven. De studie heeft diverse milieumaatregelen geanalyseerd en geconcludeerd dat de maatregelen effectief zijn. Maar tegelijkertijd zorgen de maatregelen voor een forse inkomensdaling voor de melkveehouder en akkerbouwer. De verwachte inkomensverliezen ten opzichte van het huidige inkomen worden berekend op 28% tot 201% voor de melkveehouderij. Voor de akkerbouw is er een verwacht inkomensverlies van 10% tot 63%. Dat betekent een ernstige bedreiging voor het voortbestaan van bedrijven.   

Het rapport benoemt de combinatie van vakmanschap, innovatiekracht en goed flankerend beleid de sleutel tot succes. Dan behoort de transitie naar een landbouw die produceert binnen milieugrenzen tot de mogelijkheden. 

Adema: ‘Duurzaamheid kan op meerdere manieren’ 

In een aflevering van ‘College Boer’ spreekt Esther de Snoo, hoofdredacteur Nieuwe Oogst, met demissionair minister van LNV Piet Adema. Studenten van Agrarische Hogeschool Dronten bevragen vanuit de zaal de minister. Een deel van de podcast gaat over duurzame landbouw. Adema bepleit dat er niet één antwoord is op de vraag wat duurzame landbouw is. De minister noemt opties, bijvoorbeeld biologische landbouw, verregaande innovaties, regeneratieve landbouw en extensivering. “Het gaat om een robuuste landbouw. Die anders zal zijn. Er zal ook minder landbouw zijn, dat geeft ruimte aan jonge boeren om verder te gaan,” vat Adema samen.  

De Snoo stelt dat er veel onzekerheid is bij boeren, omdat zij zich afvragen wanneer ze het goed doen. Ook uit vragen uit de zaal blijkt dat jonge boeren willen weten waar zij aan toe zijn, ook vanwege de financiële waardering vanuit de overheid. Adema geeft aan dat de kaders van bijvoorbeeld de ecoregeling een richting bieden. Maar hij benadrukt dat hij wil oppassen voor te krappe kaders. “Dan kom je in stilstand, en bied je de boer geen ruimte om eigen mogelijkheden te benutten.” De beweging naar een duurzame landbouw is voor elke boer verschillend, maar Adema snapt de vraag naar kaders. In dat licht zou Adema graag meer naar doelvoorschriften willen bewegen dan nu het geval is. “Maar dan mag de boer er ook op afgerekend worden.”