Vier veelbelovende stalinnovaties voor ammoniakreductie

Boeren die stikstof willen reduceren via innovatie, hebben de keuze uit verschillende technieken en dan met name emissiearme vloeren. Die staan op de zogeheten RAV-lijst (Regeling Ammoniak Veehouderij) van RVO. Om een innovatie op deze lijst te krijgen moeten ontwikkelaars op minimaal vier locaties metingen verrichten, allemaal volgens een protocol. En van elke locatie moeten ze minimaal een jaar meetgegevens beschikbaar hebben.

Emissiereducerende systemen draaien vaak om hetzelfde principe: voorkom dat urine en poep bij elkaar komen. Ammoniak (NH₃) wordt gevormd uit de stof ureum in de urine, onder invloed van het enzym urease in de poep. Deze ammoniak is deels gasvormig, deels opgelost in water als ammonium (NH₄⁺). Ook binnen het project ‘mestscheiding in melkveestallen’ is daar uitgebreid onderzoek naar gedaan.

Welke technieken werken in de praktijk en wat kost het de melkveehouder? Vakblad Veeteelt heeft een aantal innovaties op een rij gezet, deels erkend door de rijksoverheid en deels nog in afwachting van goedkeuring.

1. Toilet voor de koe

Het idee van het koetoilet is in 2015 gepatenteerd. Henk Hanskamp heeft een constructie bedacht die bij de koe een plasreflex opwekt op het moment dat die in de krachtvoerbox staat te eten. Dit zogenaamde CowToilet vangt de urine direct onder de staart op, zodat die niet op de vloer komt. Het toilet vangt zo een derde van alle urine op, die terecht komt in een gesloten zak buiten de stal.

Hanskamp hoopt dat urine als snel beschikbare stikstofbron de erkenning krijgt als kunstmestvervanger. De mest in de put blijft volgens hem goed te mixen. ‘Heb je een mestoverschot, dan kun je de urine verkopen en houd je de fosfaat en organische stof op je bedrijf’, redeneert de uitvinder in Veeteelt. Op vijf bedrijven is het koetoilet inmiddels in gebruik.

• De investering per koeplaats is 1000 euro.

2. Luchtwasser van Lely

Buiten de verschillende emissiearme vloeren is de Lely Sphere een erkende methode op de RAV-lijst om ammoniakemissie te reduceren. In de techniek van Lely Sphere worden de roosters in de vloer afgesloten met een poreuze strip waar de urine doorheen zakt. De mestrobot verwerkt de dikke fractie die op de vloer blijft liggen. Een ventilator zuigt de kelderlucht langs een filter waar het in contact komt met verdund salpeterzuur. De ammoniak in deze lucht reageert met het zuur en er ontstaat een vloeibare meststof, ammoniumnitraat.

• De investering per koeplaats is 1350 euro.

3. Luchtwasser van JOZ

Een andere techniek om ammoniak uit de urine te halen, m.a.w. om stikstof te ‘kraken’, komt van JOZ. Ook hier wordt de ammoniak omgezet in een kunstmestvervanger. Een separator scheidt de drijfmest, waarna de dunne fractie verder het proces ingaat. Door toevoeging van een loog vervluchtigt de ammoniak uit de vloeistof zonder uit het systeem te kunnen ontsnappen. Een luchtwasser zet de ammoniak vervolgens om in een vloeibare meststof. Het mestwater dat overblijft, nadat de ammoniak eruit is vervluchtigd, kan worden gebruikt om de stalvloer mee schoon te spoelen.

• JOZ is nog in afwachting van een plek op de RAV-lijst. De investering per koeplaats is ca. 1000 euro.

4. Vloer die schuin afloopt

Een rubberen vloer onder afschot zorgt voor ruim een halvering van de ammoniakemissie. De urine loopt snel van de vloer af, legt Mark Thomassen, directeur bij fabrikant Proflex, in Veeteelt uit. De vloer is geschikt voor nieuwe en bestaande stallen.

• De vloer staat op de RAV-lijst. De investering per koeplaats is 1350 euro.