Verliesposten mineralenkringloop in beeld

De bodemvruchtbaarheid van de bodem - het vermogen om nutriënten te leveren - wordt bepaald door tal van factoren zoals het moedermateriaal, vegetatie, bemesting en indirect door economie en landbouwbeleid. Nutriënten als stikstof (N), fosfaat (P) en kali (K) spelen er een belangrijke rol in. Uit diverse studies blijkt dat de verliezen van stikstof en fosfaat groter zijn dan wat de planeet aarde kan absorberen. Daarom is het nodig de verliezen te verminderen, waar mogelijk zou je de nutriëntenkringlopen sluitend moeten maken. Onderzoekers van Wageningen Environmental Research brachten aan de hand van literatuuronderzoek de belangrijkste verliesposten van kunstmeststoffen in beeld en geven mogelijk oplossingen om kringlopen sluitend te maken.

Verliezen

Uit het rapport Kennisvragen Nutriëntenkringloop & Bodemvruchtbaarheid blijkt dat de verliezen aan fosfaat in de plantaardige sector relatief klein zijn. In de veehouderij en voedselsector zijn die verliezen wat groter door dierlijk afval en voedselafval. De stikstofverliezen zijn relatief groot. In de plantenteelt treden verliezen op door uit- en afspoeling uit landbouwgronden en ammoniakemissie. En in de veelteelt zijn verliezen hoog door ammoniakemissie. Maar de afgelopen 20 jaar zijn de N- en P-verliezen uit de landbouw sterk teruggedrongen door het mest- en ammoniakbeleid. De kaliumverliezen zijn relatief klein de laatste jaren, aldus het rapport.

Biologische stikstofbinding

Het rapport noemt mogelijkheden om de verliezen te beperken. Dat kan bijvoorbeeld via recycling van nutriënten, door biologische stikstofbinding of een efficiëntere benutting van de voedingsstoffen. In de Nederlandse landbouw is de rol van biologische stikstofbinding, zoals dat mogelijk is met vlinderbloemigen, in de stikstofbalans klein ten opzichte van wat mogelijk is. Veehouders kunnen de afhankelijkheid van stikstofkunstmest verminderen door meer gebruik te maken van klaver in grasland.

Recycling

Via recycling zou je de verliezen van stikstof en fosfaat kunnen beperken. In Nederland gaat nu zo'n 100 mln kilo N en 25 mln kilo P verloren. Naar schatting wordt zo'n 29 mln kilo N en 6 mln kilo P teruggewonnen via compost, zuiveringsslib en reststoffen. Volgens het rapport zou er uit slib, diermelen en voedselafval maximaal 37 mln kilo P herwonnen kunnen worden.

Benutting

Daarnaast kan de benutting van mineralen in de landbouw ook efficiënter. De benutting van mineralen in de landbouw is al toegenomen, zo melden de onderzoekers, maar kan verder worden verhoogd door precisiebemesting, efficiëntere gewassen en bouwplannen. Ook in de dierlijke productie kan de benutting worden verbeterd door precisievoeding, dierselectie op hogere voederconversie, en betere benutting van dierlijke mest.

Een onderzoeksrapport uit 2013 laat zien dat een volledig sluiten van kringlopen in theorie mogelijk is met 17 miljoen Nederlanders. Maar dat vergt een ander consumptiepatroon, met minder importgebaseerde producten en minder dierlijke producten.

(Bron foto: Shutterstock)