Vervolgonderzoek Muggenradar.nl van start: doe mee en geef muggenoverlast door

In de zomer van 2020 riepen we u vanuit Wageningen University & Research op om de door u ervaren mate van muggenoverlast wekelijks door te geven. Op deze manier wilden we inzicht krijgen in waar en wanneer in Nederland muggenoverlast wordt ondervonden. Uit deze eerste campagne zijn al enkele zeer interessante resultaten gekomen. Zo werd er gedurende de bijna twee weken durende hittegolf (5 tot en met 17 augustus 2020) door zestig procent van de deelnemers een beetje tot zeer veel muggenoverlast ervaren, terwijl dat kort daarvoor en kort erna op dertig tot veertig procent lag (zie onderstaande figuur).

Waarom meer overlast tijdens hitte?

Dat er meer muggenoverlast was tijdens de hitteperiode kan verschillende redenen hebben. Ten eerste worden volwassen muggen actiever bij hogere temperaturen. Steekmuggen zijn, net als alle andere insecten, koudbloedige dieren. Dit houdt in dat de activiteit van deze dieren toeneemt bij hogere temperaturen. Ten tweede hebben mensen tijdens warme perioden vaak hun ramen open en brengen ze veel tijd buiten door. Hierdoor wordt het contact tussen mensen en steekmuggen vergroot en is het voor steekmuggen gemakkelijker om mensen te bijten.

Niet alleen gedurende de hittegolf werd er veel melding gedaan van steekmuggenoverlast. Tot midden oktober werd nog veel muggenoverlast gemeld. Circa dertig procent van alle meldingen betrof een melding van overlast, waar zeventig procent van de deelnemers aangaf geen overlast van steekmuggen te hebben.

Invloed van bijzondere weersomstandigheden op muggen

In 2021 heeft Nederland een bijzondere lente meegemaakt. Waar het begin maart nog erg koud was (tot -6,8 °C), eindigde de maand met enkele dagen waarop de temperatuur boven de 20 °C uitkwam. Hierna volgde een bijzonder koude en natte periode. Dit staat in schril contrast met de lente van 2020, die bijzonder zonnig, droog en warm was. Met een gemiddelde temperatuur van 8,1 °C was de lente van 2021 een stuk kouder dan in 2020, waar de gemiddelde temperatuur 10,3 °C betrof. Na het koude voorjaar volgde echter een zeer warm en droog begin van juni, met temperaturen richting de 30 °C, waarna de tweede helft van juni wat kouder en natter verliep. Desalniettemin was het de warmste juni sinds circa 130 jaar. Net als de temperatuur kan ook de mate van neerslag een effect hebben op de aantallen en activiteit van steekmuggen. Door de regen blijft er op verschillende plekken (zoals in emmertjes en plantenschoteltjes) water staan, waar steekmuggen hun eieren in af kunnen zetten. Echter kunnen korte, hevige regenbuien er ook voor zorgen dat de drijvende eivlotjes of larfjes uit de overstromende waterbakjes spoelen en verloren gaan. Het is de vraag of de bijzondere weersomstandigheden van 2021 uiteindelijk voor relatief meer of minder steekmuggenoverlast zorgen dan weersomstandigheden in de lente van 2020. Om deze reden zal het onderzoek naar overlast door steekmuggen dit jaar herhaald worden.

Onderzoek aan steekmuggen

Steekmuggen staan erom bekend voor overlast te zorgen, met name gedurende de zomermaanden. Naast het veroorzaken van overlast zijn sommige soorten steekmuggen ook in staat ziekteverwekkers over te dragen, zoals het westnijlvirus en het usutuvirus, die al in Nederland aanwezig zijn. Vermoedelijk hebben veranderingen in ons klimaat, milieu en menselijk handelen (zoals reizen en internationale handel) een effect op populaties van steekmuggen en door muggen overdraagbare ziekten. Binnen het kader van het One Health PACT-consortium wordt er op verschillende fronten onderzoek gedaan aan steekmuggen en de door hen overdraagbare virussen. Een belangrijk onderdeel hiervan is het onderzoeken van de ecologie en activiteitspatronen van steekmuggen.

Mate van muggenoverlast

We willen u daarom vragen om vanaf vandaag de door u ervaren muggenoverlast wekelijks te melden. U kunt uw overlast gedurende de zomermaanden doorgeven via Muggenradar.nl. De muggenoverlastopties zijn: Geen overlast, Een beetje overlast, Veel overlast of Heel veel overlast. Het is voor het onderzoek dus ook interessant om te weten als er geen muggenoverlast ervaren wordt. Net als vorig jaar zullen ook dit jaar de overlastmeldingen vergeleken worden met de steekmugvangsten uit het veld. Op zestien verschillende locaties door Nederland, zoals in de binnenstad van Rotterdam en aan het Bergummermeer in Friesland, worden wekelijks steekmuggen gevangen door middel van muggenvallen. Deze muggenvallen zijn uitgerust met een CO₂-bron als lokmiddel (zie foto hiernaast). Dit veldonderzoek is samen met het NIOO Vogeltrekstation, de afdeling Viroscience van het Erasmus MC en het Centrum voor Milieuwetenschappen (CML) van de Leiden Universiteit opgezet.

U kunt uw waarnemingen van muggenoverlast anoniem doorgeven of met uw Nature Today-account. Als u ze met een Nature Today-account doorgeeft, kunt u uw eigen waarnemingen later ook terugzien. Heeft u nog geen account, vraag er dan gratis één aan. U kunt dan ook gelijk aanvinken of u dagelijks of wekelijks de gratis nieuwsbrief van Nature Today wilt ontvangen met een overzicht van alle nieuw verschenen natuurberichten. Deze worden geschreven door topbiologen van meer dan veertig natuurorganisaties, kennisinstellingen en overheden. Tijdens de zomermaanden krijgen alle nieuwsbriefontvangers één keer per week een mededeling om de mate van muggenoverlast door te geven.