Vijf vragen over vijf jaar Marker Wadden

Hoe zat het ook alweer, de Marker Wadden?

De Marker Wadden zijn 5 eilanden in het Markermeer. Deze eilanden zijn in 2016 opgespoten met zand, klei en slib van de bodem van het Markermeer. De eilanden zijn, samen met het bijbehorende onderwaterlandschap, zo’n 1.000 ha groot. De komende jaren worden er nog 2 eilanden aangelegd.

Waarom waren de Marker Wadden nodig?

De aanleiding was de slechte waterkwaliteit van het Markermeer, in combinatie met de sterke vermindering van het aantal dier- en plantensoorten in het gebied. Voornaamste oorzaak van de algehele achteruitgang is de aanleg van de dijk tussen Lelystad en Enkhuizen in 1975, waardoor de natuurlijke zoet-zoutwaterovergang met de Waddenzee verloren ging. Daarnaast werd de waterstand in het Markermeer sterk gecontroleerd, waardoor het oorspronkelijke ecosysteem het zwaar te verduren kreeg.
In de beleidsevaluatie staan 3 doelen die bij de start van de aanleg werden geformuleerd:

• een vitaal en robuust ecosysteem dat ook ruimte biedt voor recreatie,
• het ontstaan van een vogelparadijs,
• kennisontwikkeling door de aanleg en deze kennis delen met wetenschap en praktijk.

Hoe is het met de natuurontwikkeling ?

De natuur profiteert snel van het nieuwe gebied, blijkt uit het onderzoek dat het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en andere partijen doen in het gebied. Dit onderzoek staat uitgebreid beschreven in het tijdschrift Levende Natuur.

De onderzoekers zien een grote toename van soorten met de ontwikkeling van een steeds rijker en complexer voedselweb. Dat komt vooral omdat het gebied veel verschillende leefomstandigheden biedt, zoals de geleidelijke land-waterovergangen, variatie in waterdieptes en variatie in de mate van beschutting.

Wat leeft er allemaal op en rond de Marker Wadden?

Heel veel, blijkt uit de beleidsevaluatie die minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat onlangs naar de Tweede Kamer stuurde. Er zijn geen nieuwe soorten waterplanten gevonden in het gebied, maar er komen wel zeldzame soorten voor, zoals de stijve waterranonkel en het grof hoornblad.

Ongewervelde dieren hebben de Marker Wadden ook gevonden: allerlei soorten muggen, vliegen, vlinders, libellen, kevers en spinnen kruipen en vliegen er rond. Er zijn larven van deze dieren in het gebied gevonden, wat betekent dat zij zich voorplanten. Datzelfde geldt voor de vissen, er zijn veel larven gevonden van met name de pos, baars, snoekbaars en blankvoorn.

In 2021 leefden er 47 verschillende vogelsoorten op de Marker Wadden. Dat zijn nu nog vooral pioniersoorten, zoals de kluut, de slobeend en de wintertaling. Maar langzaam verschijnen er andere soorten: de ijseend heeft succesvol gebroed in het gebied en de lepelaar steekt over vanuit de nabijgelegen Oostvaardersplassen. Verder weten trekvogels het gebied te vinden: in het seizoen 2020/2021 waren er meer dan 60.000 trekvogels. Daarmee stelt de beleidsevaluatie dat het doel van een vogelparadijs is behaald.

Hoe is het gegaan met kennisontwikkeling en kennisdeling?

Tijdens het project is er geïnvesteerd in kennisvergaring en kennisdeling. Er is veel kennis opgedaan over vegetatieontwikkeling, het effect van beheer, het bouwen met slib en governance. Maar door beperkte tijd en financiering moesten er keuzes gemaakt worden in onderzoeken en is het verzamelen, beheren en ontsluiten van data niet goed van de grond gekomen. Daardoor is het de vraag of de nieuwe kennis goed genoeg gedeeld kan worden naar andere projecten.