Voedselverspilling meten

Het webinar ‘Meten is weten’ van Melanie Kok, onderzoeker bij Wageningen Food and Biobased Research (WFBR), gaat het over hoe je voedselverspilling kan meten. Deze webinar is gemaakt voor de MBO-Challenge voedselverspilling en legt uit hoe leerlingen bij bedrijven hun voedselverspilling in kaart kunnen brengen. Verder hebben de stichting Samen Tegen Voedselverspilling (STV) en de Wageningen University & Research (WUR) een registratiemodel doorontwikkeld voor bedrijven om hun restromen in kaart te brengen. Het SIA project 'voorkomen voedselverspilling' sluit ook aan bij deze vraag. Het doel van dit project is inzicht krijgen in de hoeveelheid en oorzaken van voedselverspilling in de keten en om oplossingen te otnwikkelen die voedselverspilling voorkomen.

Voedselketen

Iedereen heeft een rol in het voorkomen en reduceren van voedselverspilling. Van producent, verwerker, groothandel, retailer tot consument: overal in de keten vindt voedselverspilling plaats. Er wordt geschat dat in Nederland een kwart van ons voedsel verloren gaat door verspilling. Om voedselverspilling terug te dringen hebben de STV en WUR een aanpak ontwikkeld die bestaat uit 3 stappen, te weten vaststellen, meten en handelen. Onder vaststellen wordt verstaan waar je op de langere termijn wil staan, dus wat is je doel? Meten is een belangrijke stap om te weten hoeveel voedsel verspild wordt. Bij handelen worden concrete handelingen verstaan om voedselverspilling te verminderen. Deze aanpak helpt je bij het voorkomen, reduceren en verwaarden van reststromen.

Meten

Bij stap 2, het onderdeel meten, is het van belang om duidelijk te hebben wat wordt verstaan onder voedselverspilling en wat je wil meten. Hierbij kun je denken aan afbakening op product en procesniveau. In het SIA project 'voorkomen voedselverspilling' wordt hier dieper op ingegaan. Zo is het belangrijk om vast te stellen welk deel van de processen je wil meten, en of je verspilling meet voor alle producten samen of dit per product in kaart gaat brengen. Ook is het goed om na te denken wat je indicator is: gewicht in kg, druk je de verspilling uit in percentage van de productie of in de waarde van de voedselverspilling.

'Meerdere organisaties en EU projecten hebben protocollen gepubliceerd hoe ze voedselverliezen en voedselverspilling kunnen meten, zoals het World Resources Institute (WRI) en de EU-projecten EU FUSIONS en REFRESH. Vervolgens is het van belang om relevante processen in kaart te brengen. Daarna kan je de meetmethode gebruiken. Voorbeelden van hoe voedselverspilling gemeten kan worden zijn het direct wegen van voedingsmiddelen, mensen interviewen/een dagboek laten bijhouden, data verzamelen van bedrijven/CBS die er al zijn of modelleren. Bij modelleren bekijk je hoe je grondstoffen zo optimaal mogelijk kan benutten. STV en de WUR hebben de afgelopen jaren een registratiemethode ontwikkeld, waarmee voedselproducenten hun reststromen in kaart kunnen brengen. Deze methode is gebaseerd op Food Loss & Waste Protocol. Bedrijven in de voedselwaardeketen kunnen op deze manier hun reststromen in kaart brengen, vergelijken en rapporteren.

Ladder van Moerman

De Ladder van Moerman is een instrument dat beschrijft hoe je het meest efficiënt om kan gaan met afvalstromen. Preventie van voedselverliezen is daarbij de hoogste trede in de ladder. Verminderen en verwaarding zijn iets minder gunstig, hierbij kan je denken aan het maken van veevoer. Vergisten, composteren of storten wordt gezien als voedselverspilling. Het recyclen van producten kan, afhankelijk van de definitie, als voedselverspilling worden gezien.

Supermarkten

Voor de STV zijn supermarkten bezig geweest met het jaarlijks monitoren van hun verliesdata. Van al het voedsel dat supermarkten in Nederland aanbieden, wordt gemiddeld 98,3% verkocht. 1,7% van het voedsel, uitgedrukt in kilogrammen, komt niet bij de consument terecht. De grootste productgroepen waar verspilling is zijn ‘aardappels, groenten & fruit’ (34,5% verlies van het totale verlies) en brood (31,5%). Het voordeel van het hebben van deze data is dat er nu een beginpunt beschikbaar is. Dit geeft een transparant beeld over de omvang van voedselverspilling binnen de supermarkten. De supermarkten hebben nu inzicht in de reststromen én het geeft hen de mogelijkheid om de resultaten van acties om verspilling terug te dringen beter te monitoren. Supermarkten doen al veel door bijvoorbeeld donaties aan voedselbanken of afprijzen van artikelen die bijna over de datum gaan. Deze monitor zal jaarlijks worden herhaald.

Consumenten

In mei 2020 is een enquete gehouden of COVID-19 nog een verschil maakt in de hoeveelheid voedselverspilling: Evenveel of minder voedselverspilling bij consumenten thuis door COVID-19. Hieruit kwam dat er gemiddeld 34 kg voedsel per persoon per jaar verspild wordt. Dit is minder dan 5 jaar geleden dus dat is een positieve trend. De resultaten worden opgepakt door het bedrijfsleven, zo worden portiegroottes verminderd en verpakkingen aangepast. Ook is er een campagne over het verschil van de  Ten minste Houdbaar Tot-datum (THT) en de Te Gebruiken Tot-datum (TGT) datum.