Vogelgriep in Frankrijk, Nederland neemt maatregelen na evaluatie

Vogelgriep in 2014

In november 2014 was sprake van een verdenking van vogelgriep in Nederland. Vanaf het moment dat op 16 november 2014 werd vastgesteld dat het een hoogpathogene variant van vogelgriep (aviaire influenza H5N8; HPAI) betrof, zijn verschillende maatregelen getroffen. Dat betrof enerzijds beleid rond de besmette bedrijven, zoals het ruimen van deze bedrijven, onderzoek bij contactbedrijven, maatregelen in 3 en 10 kilometer gebieden en anderzijds landelijke maatregelen, zoals regionalisering, het voorkomen van insleep en het voorkomen van verspreiding. Omdat er sinds december 2014 in Nederland geen bedrijven meer zijn met HPAI, zijn alle maatregelen ter bestrijding van de uitbraak op 8 februari 2015 ingetrokken.

Evaluatie vogelgriep

Bureau Berenschot heeft het handelen van het Ministerie van Economische Zaken ten tijde van de uitbraak in 2014 geëvalueerd. Ze concludeert dat verschillende maatregelen daadkrachtig zijn ingezet en dat de bestrijding van deze vogelgriep in Nederland effectief was. Het aantal geruimde dieren en de economische schade voor de sector ten gevolge van deze uitbraak waren slechts een fractie van die van de uitbraak in 2003. Procesmatig concludeert Berenschot dat in het algemeen opvalt dat het proces van informatievoorziening en advisering naar besluitvorming snel en adequaat is verlopen. De informatie coördinatie en het proces van besluitvorming naar concrete acties kan nog wel worden verbeterd. In het rapport zijn een vijftal aanbevelingen geformuleerd:

• Versterk de rol van informatiecoördinatie tijdens de crisis en de vertaling van besluitvorming naar uitvoering;
• Overweeg herziening van de meldingsnorm voor vogelgriep;
• Maak helder wat verwacht wordt van de Dierenwelzijnscommissie die toezicht houdt op de uitvoering van maatregelen die worden genomen in het kader van dierenwelzijn;
• Zorg voor gekoppelde en up-to-date informatie- en registratiesystemen;
• Breng de crisisorganisatie meer in lijn met het Handboek Crisisbesluitvorming.

Meldplicht

De meldingsnorm van sterfte ten behoeve van de monitoring van Aviaire Influenza (AI) geldt niet langer op bedrijfsniveau, maar voor koppelniveau. Dit staat in een wijziging van de Regeling preventie dierziekten die op 4 december 2015 is ingegaan. De wijziging heeft tot doel eerder AI-besmettingen vast te stellen en was ook voorgesteld in het evaluatierapport van Berenschot. Ondernemers zijn verplicht om verhoogde sterfte bij pluimvee en overige Aviare Influenza-gevoelige dieren te melden. Deze sterfte werd berekend als percentage van het totaal aantal op het bedrijf aanwezige dieren. Op veel bedrijven worden dieren gehouden in verschillende stallen. Klinische ziekteverschijnselen, zoals sterfte, en verspreiding van de ziekte treden eerst op binnen de stal. Pas in een later stadium kunnen ziektes zich verspreiden tussen stallen.

Risicofactoren insleep

Ondanks dat de algemene hygiënestatus op de bedrijven die vorig jaar november werden getroffen door een uitbraak van HPAI H5N8 soms zelfs bovengemiddeld was, is het verbeteren van de hygiëne één van de belangrijkste middelen om de risico's op insleep te verkleinen. Dit blijkt uit een studie naar het ontstaan van de uitbraak door het CVI en de Faculteit Diergeneeskunde. In de gepubliceerde samenvatting worden verschillende risicofactoren voor insleep genoemd die in wisselende mate voorkwamen bij de getroffen bedrijven. De belangrijkste waren:

• De bedrijven bevonden zich in gebieden in Nederland waar veel wilde (water)vogels voorkomen (waterrijke/vogelvriendelijke gebieden);
• Sloten en/of rivieren, aantrekkelijk voor watervogels en ongedierte, vlakbij de stallen;
• Veel zangvogels (o.a. spreeuwen) en duiven in en rond het erf, aangetrokken door bomenrijen en begroeiing;
• De aanwezigheid van vogels leidde bij sommige bedrijven tot veel vogelmest op het erf en tegen de stallen, in een enkel geval tevens lopend langs ventilatie-openingen;
• Veel aanwijzingen voor aanwezigheid ongedierte rondom de stallen (muizen en ratten).

Vogelgriep in Frankrijk

In Frankrijk is een aantal besmettingen met vogelgriep vastgesteld. Het aantal gevallen van hoog-pathogene vogelgriep in Frankrijk is opgelopen tot twaalf. In de Dordogne, waar eind november de eerste besmetting werd ontdekt, zijn inmiddels zeven gevallen bekend. Les Landes, dat loopt tot de Spaanse grens, telt drie gevallen, terwijl in de departementen Gers en het noordelijker gelegen Hautte-Vienne elk één geval bekend is. Een aantal besmettingen is aan het licht gekomen door het intensieve surveillance programma dat de Franse autoriteiten hebben afgekondigd, na de eerste vondst. Inmiddels zijn vele duizenden eenden en ganzen en kleinere aantallen kippen en parelhoenders geruimd.

(Bron foto: Wageningen UR Livestock Research)