Waar in Nederland is ruimte voor 37.400 ha bos?

De afgelopen twee jaar hebben de provincies de landelijke bossenstrategie vertaald voor hun eigen provincie. Stichting Probos zocht uit of de gezamenlijke provinciale ambities leiden tot de landelijke doelstelling.  

Het totaal van de provinciale ambities is 29.852 ha. Daarmee zijn de provincies goed op weg naar de landelijke doelstelling van 37.400 ha. Het valt op dat er grote verschillen zijn tussen de provinciale ambities. Noord-Brabant is het meest ambitieus met ruim 12.000 ha, Noord-Holland heeft het laagste doel met 140 ha binnen Natuurnetwerk Nederland (NNN) en ongespecificeerde doelen daarbuiten. 

Uit de provinciale strategieën blijkt dat dat financiën een groot struikelblok is. Gelukkig komen er steeds meer financiële middelen beschikbaar, onder andere vanuit het Natuurpact, het Transitiefonds Landelijk Gebied en Natuur en het Programma Natuur. 

Combineer bos met andere doelen

Ruimte is het tweede grote struikelblok voor provincies. Daarom liet Provincie Zuid Holland een ruimtelijke strategie opstellen.  

De strategie stelt dat bos en bomen juist in deze drukke provincie de leefomgeving verbeteren en ook bijdragen aan andere doelen. Zo bieden bossen langs de kust extra recreatiemogelijkheden, waardoor de recreatieve druk op strand en duinen kan verminderen. Ook betekent extra bos dat de stikstofgevoelige duinen worden ontlast. Ook bij stadsranden zorgen bos en bomen voor meer recreatiemogelijkheden.  

Op de Zuid-Hollandse eilanden kunnen bossen een nieuw onderdeel zijn van het landschap, in combinatie met recreatie. Deze bossen kunnen aansluiten bij landschapselementen als bomenrijen en houtwallen. In het veenweidegebied zijn delen in de toekomst door de bodemdaling niet meer geschikt voor agrarisch gebruik, waarmee ruimte voor bos ontstaat.  

Bosmakelaar 

Om deze kansen voor bos en bomen zoveel mogelijk te benutten, pleiten de opstellers van het strategiedocument voor de aanstelling van een bosmakelaar. Deze makelaar verbindt vraag en aanbod en is hét aanspreekpunt binnen de provincie als het gaat om uitbreiding van het areaal bos en bomen.   

Ook wil de strategie dat er slim wordt ingespeeld op de grote budgetten die landelijk beschikbaar zijn voor andere doelen. Als voorbeeld wordt de stikstofproblematiek genoemd. Omdat bos en bomen een onderdeel kunnen zijn van de oplossing voor deze problematiek, komt er vanuit het daarvoor bestemde budget ook geld beschikbaar voor bos en bomen. Hiervoor zijn twee dingen nodig. Als eerste een proactieve houding, het uitwerken van voorstellen die laten zien hoe bos en bomen bijdragen aan een oplossing. Ten tweede is een actieve lobby in Den Haag en Brussel vereist.

Kijk naar andere opgaven  

Verder is het volgens de Zuid-Hollandse strategie noodzakelijk om vraagstukken met elkaar te verbinden. De broodnodige woningbouw, de stikstofcrisis, de klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit vragen om een integrale aanpak. Dat betekent samenwerking en een hogere prioriteit voor bos en bomen bij lopende en nieuwe projecten.  

Een hogere prioriteit voor bos en bomen betekent dat bestaande regelingen en beleid moeten worden aangepast. In de strategie staan meerdere voorbeelden, zoals een herijking van het provinciale omgevingsbeleid en meer regie op de compensatieplicht bij eigen infrastructurele projecten. In dergelijke projecten moet letterlijk en figuurlijk meer ruimte komen voor bos en bomen.  

Landelijke mogelijkheden voor bos 

Ook landelijk is het zoeken naar ruimte voor bos. Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit liet uitzoeken waar binnen NNN (Natuurnetwerk Nederland) mogelijkheden zijn voor bosontwikkeling. Ruimte wordt gezocht op kruiden- en faunarijke graslanden en op nog in te richten of om te vormen agrarische gebieden. Een deel van deze gebieden is kansrijk voor andere natuurontwikkeling, zoals hoge kwaliteit grasland of open vegetatie. Daar is bosontwikkeling niet gewenst.  

Uiteindelijk is er bijna 15.000 ha waar bos waarschijnlijk een meerwaarde heeft voor de biodiversiteit in NNN. Daarnaast is er nog ongeveer 25.000 ha waarvoor het onduidelijk is of bosontwikkeling een meerwaarde geeft. Deze gebieden moeten nader worden onderzocht. 

De grootste oppervlaktes voor mogelijke bosontwikkeling binnen NNN liggen op de hogere zandgronden van Noord-Brabant, Gelderland en Limburg.