Wat de landbouw kan leren van de Maya's

Dit legt prof. dr. ir. Niels Anten, gewasecoloog aan de Wageningen University & Research, uit in een filmpje van een kwartier. De Maya's waren een hoogontwikkeld indianenvolk dat leefde in Midden-Amerika. Van ongeveer 1.000 voor Christus tot aan de komst van de Spanjaarden in de 16e eeuw waren de Maya's het meest ontwikkelde volk in Amerika. Wat kan de huidige landbouw leren van de geschiedenis van de Maya's?

Duurzame landbouw

Hoe gaan we met de groeiende wereldbevolking en toegenomen vleesconsumptie zorgen dat alle mensen in de toekomt voldoende te eten hebben? En kunnen wij dit zonder uitputing van natuurlijke hulpbronnen en met behoud van biodiversiteit? De komende 40 jaar zullen we meer voedsel moeten produceren dan in de 8000 jaar ervoor, aldus Niels Anten. Ook zullen we het efficiënter moeten gaan gebruiken. We zouden bijvoorbeeld ons dieet aan kunnen passen. Door minder vlees te eten of over te gaan op vleesvervangers, kunstvlees of insecten zouden we de natuurlijke hulpbronnen minder uitputten. Maar we kunnen ook leren uit het verleden, door te kijken naar het landbouwsysteem van de Maya's.

Monoteelt of mengteelt

De Maya's hadden net als de huidige maatschappij te maken met een hoge bevolkingsdichtheid. Ondanks deze hoge bevolkingsdichtheid en zonder de huidige moderne technieken hadden de Maya's toch genoeg te eten. Het bijzondere aan de Maya's was dat ze veel verschillende soorten gewassen gebruiken. Dit staat in contrast met de moderne westerse landbouw. In de moderne westerse landbouw leidde mechanisatie en het gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen tot schaalvergroting en monoteelt. In dit systeem worden enkele gewassen op grote schaal geteelt. Maar als je twee gewassen in naast elkaar gelegen stroken teelt (mengteelt), haal je 30% meer opbrengst uit de gewassen dan wanneer je maar één gewas op het land laat groeien.

Voordelen mengteelt

De voordelen van mengteelt zijn divers. De ene plant heeft bijvoorbeeld meer meststof nodig of groeit graag in de schaduw, terwijl andere planten juist de volle zon willen hebben of minder meststof nodig hebben. Door het combineren van planten op het land, gebruiken planten zo verschillende niches en concurerren ze daardoor minder met elkaar.

Een ander voordeel van mengteelt is dat je tot 30% minder last hebt van ziekten en plagen. Terwijl ziekten en plagen zich in een monoteelt razendsnel kunnen verspreiden, wordt dit in mengteelt op natuurlijke wijze onderdrukt. De stroken waarin de verschillende plantensoorten geteelt worden, dienen dan namelijk ook als barières tegen deze ziekten en plagen.

Mengteelten hebben bovendien voordelen voor landschap en biodiversiteit. Ze brengen meer organische stof in de bodem en leggen meer van het broeikasgas CO2 vast. 

Mengteelt de toekomst?

Maya's gebruikten een divers systeem, met de voordelen van onder andere opbrengsten en ziekteresistentie. Het probleem van mengteelt in de huidige tijd is dat mengteelt complexer is dan monoteelt. Dat maakt dat het voor boeren al snel economisch niet haalbaar is. Innovatieve machines zouden hierbij kunnen helpen. Te denken valt aan oogstmachines die het ene gewas kunnen oogsten, terwijl ze het andere gewas laten staan.

Als we het slimme van de Maya's zouden kunnen combineren met geavanceerde technieken van onze tijd, dan kunnen we de landbouw verduurzamen, aldus Niels Anten.

(Bron foto: Shutterstock)