Wat mag in de multifunctionele landbouw?

Start je als boer of tuinder een camping, dan heb je met het Omgevingsplan te maken en met Kampeerbeleid. Ga je etenswaren bereiden of verkopen, dan kunnen de Algemene Plaatselijke Verordening, de Alcoholwet of het Besluit bouwwerken leefomgeving van toepassing zijn. Begin je een agrarische kinderopvang, dan heb je naast de gemeente ook te maken met het ministerie van OCW, de GGD, de NVWA en wetten rondom kinderopvang en publieke gezondheid.

Uiteenlopende informatie over wet- en regelgeving is samengebracht in de brochure Wat mag ik? waarvan in 2022 een herziene editie is gepubliceerd. Deze uitgave komt uit de koker van het Kennis Op Maat (KOM)-project ‘Naar een robuuste Multifunctionele landbouw’. Het is een samenwerking tussen LTO Nederland, Aeres Hogeschool Dronten, Federatie Landbouw en Zorg, Coöperatie Verenigde Agrarische Kinderopvang, VEKABO, Stichting Educatief Platteland! (Platform Boerderijeducatie Nederland) en Wageningen University & Research.

Diensten aan de samenleving

Steeds meer agrarische bedrijven combineren het houden van vee of het telen van gewassen met het leveren van diensten aan de samenleving. Zorglandbouw, boerderij-educatie, boerderijwinkels of andere vormen van korte keten, agrarische kinderopvang, natuurbeheer of recreatie en toerisme is voor ruim een kwart van de agrarische bedrijven een aanvullende bron van inkomsten. In de afgelopen 10 jaar is de omzet van deze activiteiten verdubbeld naar bijna een miljard euro.

Volgens de initiatiefnemers van de brochure vraagt de samenleving om een leefbaar platteland met een bloeiende regionale economie, kwaliteit van bodem, lucht en water en een landschap om in te kunnen recreëren. Het ligt daarmee steeds meer voor de hand om als agrarisch bedrijf ‘aanvullende’ activiteiten te overwegen.

Onduidelijkheden

Met nieuwe activiteiten komt ook nieuwe wet- en regelgeving om de hoek kijken. Veel onduidelijkheden met wet- en regelgeving ontstaan in de multifunctionele landbouw, omdat het kleinschalig is of verweven met de landbouw. Zeker bij het professioneel aanpakken van een multifunctionele tak komt weer nieuwe wet- en regelgeving kijken.

Met de komst van de nieuwe Omgevingswet krijgt elke gemeente één Omgevingsplan die te raadplegen is in wat wel of niet is toegestaan. Voor nieuwe activiteiten moet de gemeenteraad toestemming geven. Door een activiteit op te starten en als tijdelijk te zien, zijn er aparte mogelijkheden in de Omgevingswet, zo staat in de brochure.

Voedselveiligheid

Vanuit het oogpunt van voedselveiligheid stelt de overheid strenge eisen aan het bereiden en verkopen van eten en drinken. Hoe meer bereiding nodig is, hoe strenger de regels zijn rondom hygiënisch werken. Ondernemers moeten zich registreren bij de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit, traceerbaarheid van ingrediënten en grondstoffen moet inzichtelijk zijn én ondernemers dienen volgens een voedselveiligheidsplan te werken.

Wil je op de markt gaan staan? Dan heb je van de gemeente een markt- of standplaatsvergunning nodig. Om een boerenmarkt of streekmarkt te starten met meerdere ondernemers, kun je in overleg met jouw gemeente kijken of de plaatselijke marktverordening daar ruimte voor biedt. Bijzondere en seizoensgebonden markten, ook op eigen erf, regel je via een evenementenvergunning.

Kinderen en cliënten

Aparte hoofdstukken in de brochure zijn gewijd aan de veiligheid van kinderen en cliënten en aan het ontvangen van bezoekers. De overheid stelt eisen aan het opvangen van kwetsbaren en kinderen en je dient veel te registreren om de veiligheid van kinderen of cliënten te garanderen. Deze eisen worden meestal gecontroleerd door de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD), en soms door de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA).

Vanuit de Wet kinderopvang ben je onder meer verplicht om een pedagogisch plan op te stellen en een veiligheids- en gezondheidsbeleid. De opvanglocatie moet een minimale oppervlakte aan slaapruimte en binnen- en buitenspeelruimte bieden, die voldoet aan specifieke inrichtings- en brandveiligheidseisen.