Waterconditie Nederland vraagt om actie

Met de beoordeling ‘goed’ voor maar 1% van de Nederlandse wateren doet ons land het als slechtste in Europa. Grondwater en oppervlaktewater bevatten al jaren te veel nitraat, fosfaat en restanten van bestrijdings­middelen. Tel daarbij op de grote hoeveelheden PFAS, microplastics en medicijnresten, afkomstig uit huishoudelijk gebruik en de industrie. De waterellende is compleet. In een artikel in Wageningen World vertellen deskundigen over de stand van zaken, de oorzaken en mogelijke oplossingen.

Kaderrichtlijn Water

De Kaderrichtlijn Water (KRW) is een Europese richtlijn, met als doel schoon en gezond water in alle lidstaten van de EU. In Nederland vallen zo’n 700 rivieren, kanalen, beken en meren onder de richtlijn.  De KRW werd in 2000, mede op aandringen van Nederland, van kracht in heel Europa.

Alle wateren die onder de richtlijn vallen, worden beoordeeld op hun ecologische en chemische toestand. De ecologische waarde wordt vastgesteld aan de hand van de kwaliteit en kwantiteit van het waterleven. Voor de chemische toestand worden de concentraties van 40 stoffen gemeten.  

Vooral de ecologische staat van de Nederlandse wateren is zorgwekkend. Slechts 17% van het water krijgt een voldoende voor het waterleven. Voor de overige 83% zijn maatregelen hard nodig. In 2027 moeten alle Europese lidstaten voldoen aan de richtlijn.

Handhaving heet hangijzer 

Er zijn verschillende oorzaken voor de huidige Nederlandse situatie. “Nederland heeft er heel lang over gedaan om de systematiek voor de KRW op te tuigen en de monitoring uit te breiden”, zegt Piet Groenendijk in het artikel in Wageningen World. Groenendijk is onderzoeker bij Wageningen Environmental Research en gespecialiseerd in de relatie landbouw en waterkwaliteit. 

Gebrekkige handhaving is één van de oorzaken. Roel Knoben is specialist waterkwaliteit en monitoring bij Royal HaskoningDHV, één van de belangrijkste adviesbureaus rondom de KRW. Hij zegt in het artikel: “Zeker zestig van de ruim driehonderd rioolwaterzuivingsinstallaties voldoen niet aan de normen.”

Ook Paul van den Brink, senior onderzoeker bij Wageningen Environmental Research, is ervan overtuigd dat de handhaving beter moet. “We zullen in dit waterland zowel boeren, burgers als industrie minder vrijblijvend tegemoet moeten treden. Ook moeten we industriële lozingen meer gaan evalueren en waar nodig vergunningen herzien.”

Anders omgaan met water  

De slechte conditie van Nederlandse wateren vraagt om een andere kijk op water. In het inspiratiedocument ‘Wijs met water’ staan inspirerende verhalen van mensen, bedrijven en initiatieven die dat doen.

Zo kijkt internationaal foodbedrijf Vion maandelijks kritisch naar het waterverbruik van alle 26 locaties. Vion levert vers varkens- en rundvlees, vleesproducten en plantaardige alternatieven voor retail, foodservice en vleesverwerkende industrie. Het bedrijf is grootverbruiker van water tijdens de productieprocessen.

Als een Vion-locatie slecht scoort op waterverbruik, komt het bedrijf in actie. Zo is er in de slachterij in Apeldoorn een waterrecyclingsysteem geïnstalleerd, waardoor het waterverbruik met 30.000 liter per dag is gedaald. Vion kijkt ook kritisch naar hun waterreststromen. Deze worden geloosd op het oppervlaktewater, maar eerst haalt het bedrijf zoveel mogelijke organische stoffen uit het water. Die worden hergebruikt als energie. 

Water uit suikerproductie 

Een ander bedrijf dat kritisch is op zijn omgang met water is suikerproducent Cosun Beet Company. De 6 miljoen suikerbieten die Cosun per jaar verwerkt tot suiker zijn goed voor de productie van zo’n 1,2 miljoen kuub water. Want iedere suikerbiet bestaat voor twee derde uit water. Cosun probeert dat water zo goed mogelijk te gebruiken.  

Tijdens het productieproces ontstaat waterdamp, wat Cosun gedeeltelijk condenseert en gebruikt als waswater voor de volgende lading bieten. Bij de Cosunlocatie in Dinteloord gaat er water naar nabijgelegen glastuinbouwbedrijven. Dit kan pas na zuivering, anders is het water daarvoor niet geschikt. Daarom heeft Cosun samen met de Coöperatieve Vereniging Glastuinbouw (CVG) een waterzuiveringsfabriek geplaatst. Cosun neemt ook een deel van het gezuiverde water terug, voor het vullen van de stoomketels in de fabriek.