Welke kennis is nodig voor instandhouding van zeldzame rassen?

Als fokkers en houders voorzien zijn van de juiste informatie des te beter kunnen zij deze kwetsbare populaties in stand houden met onder andere een goed doordacht fokbeleid, het promoten en benutten van de unieke eigenschappen. Met deze aanname hebben Stichting Zeldzame Huisdierrassen (SZH) en Centrum voor Genetische bronnen Nederland (CGN) een groep studenten gevraagd een kennisbehoefte onderzoek uit te voeren. Waar liggen de vragen van houders van zeldzame runderrassen (en mogelijk toekomstige houders) en welke rol is er weggelegd voor de kennis- en onderwijsinstellingen om hier op in te spelen?

Hoe komen fokkers aan de benodigde kennis?
Elk zeldzaam ras kent zijn of haar eigen stamboek of rasorganisatie, sommige hebben er meerdere. De rasorganisaties hebben een belangrijke rol in het overdragen van ontwikkelingen en kennis over bijvoorbeeld fokkerijzaken en wet- en regelgeving. Deze kennisoverdracht, veelal gedaan middels een ledenblad, een ledenbijeenkomst of een website of digitale nieuwsbrief, wordt erg gewaardeerd door de aangesloten fokkers en dierhouders van deze organisaties. Zowel de SZH als het CGN voorzien de rasorganisaties van adviezen en informatie. De organisatie van de thema avonden ‘Fokken met verstand’ voor dierhouders en bestuursleden van rasorganisaties zijn hier een mooi voorbeeld van. 

Dierhouders die niet zijn aangesloten bij een rasorganisatie zullen eerder bij vakbladen, of breder georiënteerde organisaties terecht komen in hun zoektocht naar informatie. Voor hen zijn SZH en CGN ook kennisleveranciers om voor bepaalde keuzes, vraagstukken of het aanreiken van kennis en belangrijke contacten. Waar uit het onderzoek bleek dat het aanbod aan informatie over de rassen vanuit SZH en CGN hoog gewaardeerd werd, kregen beide organisaties het advies om zich bekender te maken bij het bredere publiek, en bij de niet-georganiseerde groep dierhouders en potentiele houders van zeldzame rassen in het bijzonder. Door bekendheid van de zeldzame rassen te vergroten, kennis over de waarde en het in stand houden van de rassen, en over de organisaties en initiatieven te vergroten kunnen dierhouders gemotiveerd worden om zich aan te sluiten bij deze organisaties en actiever bij te dragen aan de toekomst van de rassen (en zich hierover te informeren).

Zeldzame rassen in het onderwijs
De groene onderwijsinstellingen besteden vooral aandacht aan de gangbare veehouderij en de meest gehouden rassen, in de veronderstelling dat studenten veelal met deze rassen zullen gaan werken. Lessen specifiek over de zeldzame rassen worden (nog) niet gegeven. Wel werd geconstateerd dat de transitie naar kringlooplandbouw en verbreding van de landbouw ook zou moeten worden opgenomen in de onderwijsprogramma’s Waar de zeldzame Nederlandse rundveerassen mogelijk over kenmerken beschikken die ze geschikt maken voor dergelijke toekomstige, extensieve en duurzame vormen van landbouw, denk hierbij aan dubbeldoelkenmerken of robuuste eigenschappen, dan zal er ook interesse zijn bij de onderwijsinstellingen om deze rundveerassen onderdeel te maken van hun onderwijspakket.