Zeven kansen voor droge heide
Allereerst wordt uitgelegd waarom dé heide niet bestaat: 'heide is een verzamelnaam voor een variatie aan vegetatietypen op niet ontgonnen 'woeste' grond waar geen of slechts weinig bomen groeien'. Die 'belangrijke boodschap' geeft Kennisnetwerk Ontwikkeling + Beheer Natuurkwaliteit (OBN) mee aan beheerders (brochure Heidelandschap in ontwikkeling). Ofwel: kijk naar de gebiedseigen potenties om te zien wat wel en niet behouden kan blijven en ontwikkeld kan worden.
Som der delen
Om dit te bepalen is het volgens OBN verder van belang om ook op zoek te gaan naar minder zichtbare informatie. Denk aan informatie die bodem en grondwater verschaffen. Ook een analyse van de gebruiks- en beheerhistorie is zo’n onzichtbare informatielaag. Een derde boodschap die het kennisnetwerk meegeeft is om het terrein te zien als onderdeel van een compleet heidelandschap. Naast die onderdelen moeten de overgangen tussen verschillende heidevegetaties, bossen en cultuurlanden in acht worden genomen. Samen met de afzonderlijke onderdelen vormen deze overgangen de som der delen.
Nieuwe inzichten
In de brochure wordt verder nog stilgestaan bij verschillende soorten heide, de onzichtbare informatielagen en nieuwe inzichten. Zo wordt opgemerkt dat het inzicht is gegroeid dat heideterreinen vroeger een veel grotere variatie in voedselrijkdom, buffering van de bodem, leeftijd en gebruiksgeschiedenis kenden dan wat nu resteert. Waarom nieuwe inzichten zo belangrijk zijn voor heideterreinen blijkt reeds uit het in 2012 verschenen artikel Van heidegebruik naar –beheer in vakblad Natuur Bos Landschap (NBL).
Woest en extensief
Gesteld wordt dat het huidige beheer in onvoldoende mate leidt tot het behoud van de biodiversiteit van heideterreinen. In het artikel is te lezen wat onderzoek heeft opgeleverd aan nieuwe inzichten in de oorzaken van ecologische knelpunten in heideterreinen. Verder worden aanbevelingen gedaan voor beheer en inrichting. Conclusies en aanbevelingen zijn kortweg: 'plaggen op leemarme bodem brengt het heidesysteem verder uit balans', 'terug naar woeste grond als gradiëntlandschap met rijkere delen' en 'extensieve begrazing als basis van het heidebeheer'.
Eerder onderzoek, met daarin de inzichten van destijds, is onder meer vastgelegd in de rapporten Effectgerichte maatregelen voor het herstel en beheer van faunagemeenschappen van heideterreinen (2011) en Herstelbeheer in het heidelandschap: effectiviteit, knelpunten en duurzaamheid (2004).
Zeven kansen
Als gemeld worden ook in de brochure adviezen voor beheer gegeven, afhankelijk van de potentie van het desbetreffende terrein. De volgende 'zeven kansen' worden in de uitgave verder uitgewerkt: 1 - Kies voor jonge óf oude heide, 2 - Ontwikkel geleidelijke overgangen naar bos, 3 - Open het heidelandschap, 4 - Geef geel de ruimte, 5 - Koppel voedselarme en voedselrijke delen, 6 - Gebruik medegebruik en 7 - Graas in gradiënten.
Voornoemde kansen betreffen droge heide. In de brochure staan geen kansen/adviezen voor actieve stuifzanden en natte heide en vennen. De auteurs verwijzen voor meer informatie hierover naar andere bronnen.
(Bron foto: Pixabay)