Zilte teelt én viskweek in één circulair systeem met aquaponics

Ons huidige waterverbruik is niet toekomstbestendig. Om te zorgen voor transitie zijn inspiratoren nodig. Deze personen maken zich zorgen over het huidige watergebruik en zoeken naar creatieve oplossingen voor watertekorten, bodemdaling en verzilting. Ook wordt er door deze koplopers gekeken naar het verbeteren van de gangbare manier van het watergebruik. 

Brakzout grondwater 

Wat nu de polder van Flevoland is, was vroeger de ‘Suydersee’. Door dit zilte verleden bevat de polder nog steeds brakzout grondwater. Dit is voor veel agrariërs niet per se gunstig, maar voor ondernemer Edwin Tromp is het juist een bron van inspiratie. Hij experimenteert met het kweken van zeeforel en zilte gewassen. Door ook te werken met hydroponie – een kweekmethode waarbij planten hun wortels in water hebben in plaats van in de grond – kan tot wel 70% water worden bespaard in vergelijking met open teelten.

Een droom van een gesloten circulair voedselsysteem 

De droom van Tromp is het creëren van een volledig circulair voedselsysteem op basis van het zoute grondwater. Zo zou de vis gekweekt kunnen worden op het brakke grondwater. De uitwerpselen van de vis bevatten nitraten en andere voedingsstoffen, wat dan weer goed is voor de zilte groenten. Bij het zogenoemde ‘aquaponicssysteem’ wordt de groente met de wortels in dit water geteeld. Vervolgens kunnen schelpdieren zoals kokkels en mosselen worden ingezet als biofilters waardoor het water daarna opnieuw gebruikt kan worden als waterbron. Het klinkt als een ideaal voedselsysteem, maar er zijn nog uitdagingen – zoals het vinden van de meest geschikte gewassen en het juiste verdienmodel.

Aquaponics: innovatief, maar is het rendabel? 

Het initiatief was een samenwerking met Aeres Hogeschool Dronten. In het project combineerde ze ook de teelt van Nieuw-Zeelandse spinazie met garnalen. Hoewel het project veelbelovende inzichten opleverde, stuitte het ook op flinke uitdagingen. Zo bleken garnalen gevoelig voor kannibalisme als ze met te veel bij elkaar zaten, en had de spinazie extra bemesting nodig. 

Meer onderzoek is nodig naar geschikte combinaties van dier en gewas, en naar efficiënte systemen voor controle en monitoring van waterkwaliteit en voedingsstoffen. 

Bovendien zijn er economische vraagtekens. Vis- of garnalenteelt brengt relatief hoge kosten met zich mee, terwijl de marges op groenten in Nederland laag zijn en de concurrentie van efficiënte, gespecialiseerde tuinders groot is. Zelfs als een ondernemer zich weet te richten op een nichemarkt, bestaat het risico dat die snel wordt opgevuld door grotere spelers. 

De vraag blijft dan ook: Kan aquaponics in Nederland ooit echt rendabel worden – en zo ja, onder welke voorwaarden?