Zomerreeks: gebiedsontwikkeling in Nationaal Park De Maasduinen
Onderwerp
transitie, gebiedsontwikkeling, nationaal park, natura-2000
Interessant voor
terreinbeheerders, melkveehouders, akkerbouwers, gebiedsontwikkelaars, adviseurs, beleidsmakers
In de zeven afleveringen van deze reeks geeft Groen Kennisnet zes betrokkenen het woord over de veranderingen en de zoektocht naar een duurzame toekomst in Nationaal Park De Maasduinen. De laatste aflevering komt een transitiekundige aan het woord. Ook een tip de docent en een webinar met de terreinbeheerder en melkveehouder geven meer inzicht over het proces in het nationaal park.
“We hebben de agrarische sector omarmd. Waarom praat je niet met de boeren als je het over de boeren hebt? Dat vind ik raar.”
Wethouder Antoon Splinter
Ruim dertig jaar geleden is Antoon Splinter verliefd geworden op deze regio. “Door de diversiteit is dit gebied misschien wel één van de mooiste gebieden van de wereld. Ik kom nog steeds plekjes tegen waarvan ik denk ‘O wat is dít mooi!’. Dat is heel veel waard. Dat is waarom ik De Maasduinen zo bijzonder vindt.”
In opdracht van de gemeente werkt De Marke Stichting aan de transitie binnen de landbouw. ''Hoe? Dat is de grote zoektocht. Daarvoor zijn we met iedereen aan het praten. Als gemeente hebben we er in ieder geval voor gezorgd dat de transitie niet meer 1 op 1 afhankelijk is van de grillen van de markt en de politiek. Een stichting met een ideële doelstelling realiseert de transitie. Dat is voor mij ongelooflijk belangrijk. Vervolgens zijn we nu bezig met wat wij noemen een ‘coalition of the willing’, boeren die dit ook zien, zoals bijvoorbeeld in de pilot toekomstbestendige landbouw.”
Melkveehouder Rik Zeegers
Voorheen zag Zeegers het Nationaal Park als een bedreiging. Hij wist niet goed hoe zijn bedrijf naast het Nationaal Park kon bestaan, maar hij heeft het om weten te draaien naar een kans. ''We zijn een samenwerking begonnen, in eerste instantie met Limburgs Landschap en de laatste jaren ook met Gemeente Bergen. In deze samenwerking is het belangrijk dat je elkaar goed begrijpt, dus dat je in kaart brengt wat je van elkaar wilt en wat de mogelijkheden zijn in dit gebied.
Terreinbeheerder Andries Arts
De samenwerking met het Limburgs Landschap, Staatsbosbeheer, Rijkswaterstaat, andere terreinorganisaties, vrijwilligers, provincie en andere overheden blijft belangrijk. Met al deze partijen wordt een beheer- en inrichtingsplan afgesproken. “We gaan bijvoorbeeld geen hoog-productie nastreven binnen nationale parken. De hoofddoelstelling is natuur. Het grootste areaal natuurgebied is in handen van drie grote terreineigenaren: Gemeente Bergen, Limburgs Landschap en Staatsbosbeheer. Onderlinge afstemming is daarbij van groot belang. We zullen dus de oorzaak, minder stikstofuitstoot, moeten aanpakken.”
“Door de landbouwtransitie kunnen we de gebieden met elkaar verbinden, en daar hebben we wel de landbouwsector voor nodig.”
Akkerbouwer Maurice Linders
Linders is twee jaar geleden met een groep van vijf ondernemers begonnen aan een pilot Natuurinclusieve landbouw. Deze groep bestaat voornamelijk uit agrariërs die ook geïnteresseerd zijn in de natuur. “Ik heb altijd belangstelling gehad voor natuur en deed bijvoorbeeld weidevogelbeheer omdat ik het leuk vond om die vogels te zien”, vertelt hij. “Toen ik van de andere deelnemers hoorde over de inspanningen die iedereen doet, gingen mijn oren open. We doen al zo ontzettend veel!”
Schaapherder Rob Kolman
Een kudde van 200 schapen brengt veel impact teweeg in de natuur, vindt Kolman. “Denk bijvoorbeeld aan het verplaatsten van zaden en insecten. Dat gaat één van de grootste veranderingen zijn die nu nog niemand ziet. Over een paar jaar komen bepaalde planten, reptielen en insecten terug die eerst niet op die plek waren. Met een schaapskudde die het gebied 'beheert', breng je ook een oude manier van boeren terug.''
Terreinbeheerder Ido Borkent
Om de verwevenheid tussen natuur en landbouw nog meer te laten leven, wil De Marke Stichting de pachtcontracten zodanig (gaan) omvormen dat duurzaamheid gestimuleerd wordt. “We willen bijvoorbeeld meer grond ter beschikking stellen aan de boeren, waardoor ze kunnen extensiveren met grond. We hebben en krijgen hectares vrij, dus we kunnen daarover beschikken om bedrijven groter te laten worden.”
Transitiekundige Nina de Roo
De eerste stappen naar een meer integrale blik lijken in De Maasduinen te zijn gezet. De Roo ziet een mindset-verandering bij de betrokkenen. In plaats van te denken in tegenstellingen waarbij natuur tegenover landbouw staat zijn deze in het gebiedsproces veel meer verweven met elkaar geraakt. Als voorbeeld haalt ze een zin uit de visie van De Maasduinen aan: ‘Zowel biodiversiteit als landbouw moeten mogelijk zijn in het gebied’. “Hierin lees ik dat beide in het beleid als gelijkwaardig gezien worden. Wat ik vaak zie in gebiedsvisies is dat er gestreefd wordt naar ‘Landbouw met ruimte voor natuur’, voor mij is dat toch echt wat anders omdat landbouw dan gezien wordt als het voornaamste uitgangspunt.”
“De mensen in De Maasduinen kennen elkaar, en zijn vaak al langer vanuit verschillende rollen bij het gebied betrokken. Er is vertrouwen om samen de uitdagingen aan te gaan.”
Groen Kennisnet tipt de docent: Transitie naar duurzaam landschap in Nationaal Park De Maasduinen
Deze zomerreeks vormt de basis voor de Groen Kennisnet tipt de docent: Gebiedsgerichte aanpak in De Maastuinen. Aan de hand van de interviews en met behulp van bronnen zoals het dossier Bodemgezondheid en de Groen Kennisnet partnersite Toolbox voor biodiversiteit verdiepen studenten zich in gebiedsgericht transitie vanuit het standpunten van een terreinbeheerder en een agrariër. Deze tips zijn ontwikkeld voor studenten in het hbo en kunnen in ongeveer 2 uur uitgevoerd worden.
Groen Kennisnet webinar: Transitie naar duurzaam landschap in Nationaal Park De Maasduinen
De samenwerking tussen de terreinbeheerder en de melkveehouder in Nationaal Park De Maasduinen staat centraal in het webinar van Groen Kennisnet. ''We hebben een gemene deler en dat is het doel voor het gebied'' vertelt melkveehouder Rik Zeegers. Terreinbeheerder Ido Borkent vult aan dat je elkaar gaat waarderen door veel samen te werken.