Een toekomst zonder insecten?

Daarover vertelt professor Hans de Kroon, ecoloog verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen, in een twintig minuten durend filmpje van de Universiteit van Nederland. De Kroon heeft met zijn onderzoeksgroep een onderzoek gepubliceerd naar de afname van insecten.

Functies van insecten

Insecten zijn belangrijk voor bestuiving, als onderdeel van de voedselketen en voor de afbraak van organische materiaal in de bodem. Bestuiving is het overbrengen van stuifmeel van de ene bloem op de andere. Dit is cruciaal voor voedselgewassen en wilde planten. Bij een afname van insecten zal fruittelen moeilijk worden en zal fruit in de toekomst een luxeproduct kunnen worden. Ook zijn insecten belangrijk als onderdeel van de voedselketen. Voor veel dieren zijn insecten een direct voedingsmiddel. Bij afname van insectenaantallen zullen sommige soorten geen voesel meer hebben en zullen ze niet overleven. Dit is bijvoorbeeld al te zien in de achteruitgang van insectenetende vogels. Tot slot zijn insecten belangrijk voor de bodem. In de winter bevinden insecten zich in de bodem als ei, pop of larve. Daar zorgen zij voor de afbraak van organisch materiaal.

Hoe afname vaststellen?

De afname van insecten wordt vastgesteld met behulp van malaisevallen. Kampeerders herkennen vast het fenomeen van een tent vol met insecten tegen de top van de tent na het open laten staan van je tentdeur. Een malaiseval is ook een soort tent waar insecten in terechtkomen. Aan de top van deze tent zit een sluisje dat naar een pot alcohol leidt waar de insecten in opgevangen worden. De biomassa van de insecten wordt vervolgens gewogen en vergeleken met andere metingen. De gegevens van de afgelopen 27 jaar laten zien dat het gewicht aan insecten in de potjes met alcohol steeds lager is geworden.

Te kleine natuurgebieden

Wat de oorzaken zijn van de afname van insecten was de onderzoekers niet meteen duidelijk. Weergegevens en luchtfoto’s werden geanalyseerd. Zowel veranderingen in het weer, als veranderingen in landschap en plantensoortenrijkdom bleken de afname in de hoeveelheid insecten niet te kunnen verklaren. Waarschijnlijk zijn er meerdere oorzaken die allemaal te maken hebben met het feit dat onze natuurgebieden hele kleine stukjes natuur zijn geworden in een landschap wat gedomineerd wordt door de mens, aldus de Kroon. In deze kleine stukjes natuur zijn de omstandigheden verre van optimaal voor insecten. Meststoffen of bestrijdingsmiddelen kunnen namelijk natuurgebieden binnendringen. Omliggende gebieden trekken ook insecten aan. Veel insecten kunnen vliegen en belanden zo in een omgeving waar ze niet in kunnen overleven.

Ecosysteem herstellen

Eén belangrijke stap is inmiddels al gezet, namelijk dat wij ons realiseren dat het aantal insecten behoorlijk afgenomen is en dat er wat moet veranderen. Door te zorgen voor betere omstandigheden kunnen wij zorgen dat insecten beter overleven en kunnen ecosysteem herstellen. Insecten hebben grote veerkracht doordat ze veel nakomelingen maken in een korte tijd. Als wij de omstandigheden beter maken, komen de insecten vanzelf in aantallen terug. Mogelijke oplossingen zijn bijvoorbeeld houtwallen aanleggen en bloemrijke akkerlanden terugbrengen. Zelf kunnen mensen bijvoorbeeld ook denken aan bloemrijke perken in de tuin. Dit is positief voor insecten, maar ook voor wilde planten en vogels.

(Bron foto: Shutterstock)