Nederlands gekweekte zee-egel als redder van het koraal

De film Finding Nemo maakte het opvallend getekende clownsvisje in één klap wereldberoemd. Nu weten miljoenen mensen dat deze visjes in en rond koralen leven. Maar wat velen nog steeds niet of niet voldoende weten: wereldwijd worden koraalriffen ernstig bedreigd. Koraal is afhankelijk van algen etende organismen om te overleven. Behalve het clownvisje zijn er nog veel meer organismen die dat doen, waaronder zee-egels.  

Koraal in nood

Ongeveer 30 jaar geleden kwamen de eerste berichten uit de hele wereld dat koralen verbleekten en daarna stierven. Door het zogenaamde bleaching neemt ook het aantal organismen in en rond het koraal dramatisch af. Mariene biologen zien opwarming van de oceanen, de zeespiegelstijging en een dalende pH als oorzaak. Dat laatste is het gevolg van de toenemende hoeveelheid kooldioxide in de oceanen.

Op dit moment is meer dan de helft van de wereldwijde koralen aangetast door bleaching. En tenminste 10% van alle koraal is dood. Koralen groeien uitzonderlijk langzaam en de zeespiegelstijging gaat sneller dan een gezond koraal kan bijgroeien. De trieste conclusie? Doen we niks, dan zijn we straks al het koraal kwijt. Dat betekent dat een complex en uniek ecosysteem met een enorme soortenrijkdom verdwijnt.

Lange zwartstekelige zee-egel

Voor het behoud van het koraal rondom de Caribische eilanden Saba en St. Eustatius kan de Diadema antillarium een belangrijke rol spelen. Deze Diadema soort is een tropische, zwarte zee-egel van maximaal 10 cm doorsnee, zijn stekels niet meegerekend. In het Nederlands heet deze soort de lange zwartstekelige zee-egel.

Deze tropische zee-egel is zeldzaam, nadat in 1983 ongeveer 95% van de populatie stierf. Nog steeds is niet bekend wat de oorzaak van deze massale sterfte was, de verdenking ligt bij een onbekend virus. Sindsdien groeien de koraalriffen rond Saba en St. Eustatius vol met algen. Koralen zijn afhankelijk van algen etende dieren, zoals clownsvis Nemo. Maar de zee-egels lijken een noodzakelijk onderdeel van het complexe ecosysteem van de Caribische koraalriffen.

Kweek in gevangenschap uitdagend

Sinds de massale sterfte van de Diadema antillarium in 1983 proberen onderzoekers de dieren in gevangenschap te kweken. De kweek is geen eenvoudige opgave, want deze zee-egelsoort vraagt om zeer specifieke omstandigheden.

Vooral de eerste vijftig dagen van de larven zijn een kwetsbare periode. Dan zweven zij met de zeestroming mee en zijn afhankelijk van de mate van stroming. Na deze fase moeten de larven een geschikte plek vinden om te settelen, waarbij ze speciale eisen stellen aan voedsel en schuilplaatsen.

Studenten van belang in onderzoek

Ondanks de uitdagende kweek is het docent en onderzoek Tom Wijers van Van Hall Larenstein in Leeuwarden gelukt, schrijft Aquacultuur. Hij zette samen met een team van studenten een continue kweek van de Diadema antillarium op. De eerste jonge dieren zijn zelfs al ondergebracht bij dierentuin Blijdorp in Rotterdam.

Studenten van Van Hall Larenstein van de opleiding Kust- en Zeemanagement werken mee in het team van Wijers. Het project biedt stage- en afstudeerplaatsen voor bachelor- en masterstudenten. Wijers stelt: “De studenten zorgen voor een stimulerende invloed met hun onbevangen en originele ideeën.”