GLB-pilot: Een coöperatieve aanpak voor het sluiten van kringlopen op ‘t Hogeland

Het Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) 2023-2027 wil toekomstbestendig boeren mogelijk maken, natuur versterken en bijdragen aan een leefbaar platteland. Het beloont daarom agrariërs en plattelandsinitiatieven die bijdragen aan verbetering van klimaat en leefomgeving en vernieuwing van landbouwketen en -producten. Het GLB is één van de grootste posten op de Europese begroting. Jaarlijks komt er ongeveer 800 miljoen aan Europees geld richting Nederland om de landbouw en het platteland te ondersteunen en te ontwikkelen. Het geld wordt verdeeld over twee pijlers: de eerste pijler bevat o.a. de basispremie en eco-regeling, de tweede pijler bevat het agrarisch natuur- en landschapsbeheer en bedrijfsinvesteringen. Door heel Nederland, zijn er pilots uitgevoerd, om te onderzoeken hoe het nieuwe GLB aansluit bij de praktijk.

GLB-pilot: Een coöperatieve aanpak voor het sluiten van kringlopen op ‘t Hogeland

Aanpak

Doel van de coöperatie is een samenwerking vorm te geven die van toegevoegde waarde is en kringlooplandbouw faciliteert. Een coöperatie die de kringbouwlandbouw in de regio organiseert, regelt zaken rond de uitwisselingen van grond en/of organische (rest)stromen als mest en stro, maakt afspraken met terrein beherende organisaties of andere instanties, zoals bijvoorbeeld over het beschikbaar komen van organische reststromen in de omgeving, en beschikt over up-to-date kennis van relevante wet- en regelgeving. Een kringloopcoöperatie staat midden in het gebied en kan kansen voor kringlooplandbouw identificeren die zonder deze samenwerkingsvorm gemist worden. Daarmee creëren we op regionale schaal eigenlijk een groot gemengd bedrijf. In het werkgebied van Midden Groningen zijn al 9 enthousiaste ondernemers en aspirant leden van een kringloopcoöperatie.

Centraal staat dat de doelen van de coöperatie ook aansluiten bij de doelen van ondernemers voor zijn of haar bedrijf en percelen. Om een coöperatie op te bouwen moet daarom eerst meer inzicht verkregen worden in de wensen waaraan een coöperatie moet voldoen. Hiervoor wordt een behoeften- en wensenonderzoek uitgevoerd bij aspirant leden en agrariërs in het gebied. Aangezien ook bij andere grondgebruikers mogelijke (rest)stromen beschikbaar zijn worden bij het verkennend onderzoek ook terreinbeheerders en overheden betrokken. Daarnaast worden de benodigde kennis en wensen t.a.v. de organisatiestructuur, financieringsstructuur, en mogelijke rechtsvormen opgehaald en verkend. Waar mogelijk wordt ook bij bestaande organisatieverbanden aangesloten.

In de GLB pilot willen we onderzoeken waarin de coöperatie zijn meerwaarde kan hebben en hoe die bij voorkeur een verdienmodel kan opleveren die niet alleen bijdraagt aan de maatschappelijke doelen, maar ook bijdraagt aan het verdienvermogen van de deelnemende agrariërs.

Activiteiten:

• Business- en werkplan: op basis van het behoeftenonderzoek en een bureaustudie worden een businessplan en een werkplan voor de coöperatie in oprichting gemaakt. Het businessplan is een meerjarig plan voor de organisatie en exploitatie. Het werkplan is meer een inhoudelijk plan voor de uitwisseling van stoffen, stromen en grond. Dit plan is gebaseerd op de individuele wensen van agrariërs. Per deelnemende agrariër wordt vervolgens een bedrijfsplan uitgewerkt.
• Oprichting en werking coöperatie: De coöperatie wordt daadwerkelijk opgericht met als doel het werkplan voor 2023 uit te voeren. In de pilot wordt ook onderzocht wie deze rol het beste in het gebied tot uitvoering kan brengen.
• Evaluatie en monitoring: tijdens het 1e jaar van de coöperatie houden we de vinger aan de pols: hoe verloopt de uitvoering, waar lopen we tegenaan en wat behoeft bijsturing? Daarnaast wordt o.b.v. de plannen gerekend aan de mate van geslotenheid van kringlopen en de bijdrage daarin die de coöperatie toevoegt.
• Rapportage, delen bevindingen en adviezen: de opgedane ervaringen en de bevindingen worden gedeeld. Daarnaast worden adviezen opgesteld over bijvoorbeeld de mogelijkheden om samenwerkingsvormen als een kringloopcoöperatie te stimuleren en faciliteren vanuit bijvoorbeeld het toekomstig GLB en suggesties gedaan voor oplossingen van geconstateerde knellende wet- en regelgeving

Resultaat

Om de samenwerking in het gebied te faciliteren is het idee ontstaan van een kringloopcoöperatie die boeren (en andere grondgebruikers) faciliteert bij het toegroeien naar kringlooplandbouw. De kringloopcoöperatie dient vooral voordelen te hebben voor de boer, naast het bijdragen aan maatschappelijke doelen. De coöperatie kan samenwerking stimuleren, ondernemers ontzorgen, en via kennisuitwisseling en kennisimpulsen een bijdrage leveren aan beleid.

Samenwerkingspartners: Agrarisch Natuur- en Landschapscollectief Midden-Groningen, Aequator Groen & Ruimte, Boerendenktank met agrariërs in de regio