GLB Pilot: Gebiedsgerichte aanpak bodem en water

Het Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) 2023-2027 wil toekomstbestendig boeren mogelijk maken, natuur versterken en bijdragen aan een leefbaar platteland. Het beloont daarom agrariërs en plattelandsinitiatieven die bijdragen aan verbetering van klimaat en leefomgeving en vernieuwing van landbouwketen en -producten. Het GLB is één van de grootste posten op de Europese begroting. Jaarlijks komt er ongeveer 800 miljoen aan Europees geld richting Nederland om de landbouw en het platteland te ondersteunen en te ontwikkelen. Het geld wordt verdeeld over twee pijlers: de eerste pijler bevat o.a. de basispremie en eco-regeling, de tweede pijler bevat het agrarisch natuur- en landschapsbeheer en bedrijfsinvesteringen. Door heel Nederland zijn er pilots uitgevoerd om te onderzoeken hoe het nieuwe GLB aansluit bij de praktijk.

GLB-pilot Gebiedsgerichte aanpak bodem en water

Aanpak

Gezamenlijk moet bepaald worden HOE de verduurzaming van de landbouw concreet te maken is t.a.v. de volgende uitdagingen:

• Samenwerken op regionale schaal ontbreekt
• Drempels en schotten staan effectiviteit en doelbereik in de weg
• Inrichting en beheer zijn opzichzelfstaand

Bij de gebiedsgerichte aanpak is het doel om tot een maximale bijdrage vanuit de agrarische sector aan de opgaven voor water en bodem per gebied te komen. Dit doen we door optimaal in te zetten op een koppeling tussen investeringen (inrichting), kennis, coaching en beheer. Deze aanpak kan naast bodem en watermaatregelen ook bijdragen aan de doelen voor landschap, biodiversiteit enz. Onderdeel van het project is om te onderzoeken hoe de financiering vanuit GLB en ook andere nationale middelen zo effectief mogelijk en in onderlinge samenhang kunnen worden ingezet.

Het project bevat het proces om te komen tot een gebiedsplan met draagvlak, borging van de financiële dekking van de maatregelen voor investeringen, kennis en beheer en het borgen van de uitvoering middels vastgelegde samenwerkingsafspraken in een gebiedsdeal. Hier worden cross-overs gemaakt tussen opgaven, actoren en verschillende maatregelen die bijdragen aan dezelfde doelen. Dit project leidt tot:

• Nieuwe vormen van samenwerken (uitvoeringsorganisatie(s))
• Interventiedocument (totaal aan maatregelen, op te delen in samenhangende pakketten/ modules)
• Borging van de samenwerking in samenwerkingsafspraken
• Uitvoeringsafspraken (intentieovereenkomst, gebiedsdeal)
• Synergie in de uitvoering van alle diverse maatregelen in een gebied
• Integrale gebiedsfinanciering, het combineren van diverse interventie-typen in één samenwerkingsaanvraag (investeringen, kennisdelen, innoveren en beheren)

Samen met de partners wordt een gebiedsopgave en collectieve ambitie beschreven. Deze ambitie is de basis voor een gebiedsdeal. Onderzocht wordt welke samenwerkingsvormen borging geven voor de uitvoering van te maken afspraken.

Resultaat

Het doel van het project Gebiedsgerichte aanpak is om samen met de partners in het gebied ontdekken: 

• Wat boeren, tuinders en telers nodig hebben om stappen te zetten die verbeteringen opleveren voor de kwaliteit en kwantiteit van water en de bodemgezondheid in hun gebied;
• Hoe een samenwerking tussen de partners in het gebied het beste ingericht kan worden zodat boeren, tuinders en telers maximaal bij kunnen dragen aan de bodem- en waterdoelen;
• Hoe de (financiële) ondersteuning vanuit het nieuwe GLB hierop aangesloten kan worden.

Inmiddels is het project in de eindfase beland. Onderdelen van het eindproduct zijn:

• Een reisplanner. Deze reisplanner helpt je om een gebiedsgerichte aanpak op te zetten. Het is een advies en biedt een leidraad voor het plannen van de reis in jouw gebied en illustreert welke stappen, methoden en tools van pas kunnen komen, zowel voorafgaand als tijdens de reis.  
• Een boekje met 25 geleerde lessen. In de GLB-pilot is in de praktijk geleerd dat het succes van een gebiedsaanpak neerkomt op drie belangrijke punten:
  A. Stel de mens voorop, investeer in relaties
  B. Schrijf geen vaste stappen voor, maar geef en neem ruimte voor een eigen aanpak, tempo en samenwerking in een gebied
  C. Beweging komt beter op gang als de overheid zich faciliterend opstelt met instrumenten

Deze drie punten zijn uitgewerkt in 25 geleerde lessen. Binnenkort komt hier meer informatie over.

Samenwerkingspartners: LTO Nederland, agrarische collectieven en waterschappen