Voor de wereldvoedselvoorziening is irrigatie cruciaal. ‘More crop per drop’ is het streven van de wereldvoedselorganisatie FAO. Watertechnologen en landbouwexperts werken nu samen aan een efficiëntere bevloeiing en opvallend is dat verschillende technologieën uit Nederland komen. De ene is hightech, de andere juist heel basaal. Maar beide gaan uit van boerenverstand.

Het lijkt misschien wat raar om het na een verzopen zomer te hebben over het belang van aangepaste irrigatietechnieken, maar we mogen niet vergeten dat de zomers van de voorafgaande jaren wel zo droog waren dat captatie van water uit waterlopen zelfs verboden werd.

Een zeer precieze sturing van het gewas wordt steeds belangrijker. Steeds meer telers willen wat dat betreft het onderste uit de kan. Een nieuwe druppelaar van Revaho voorkomt dat 'dood' of vervuild water het gewas bereikt. Hij is bovendien zo geconstrueerd dat hij extra zuurstof bij het wortelstelsel brengt. Onderzoek van TNO Leiden wijst uit dat dit de gewasgroei stimuleert

Dit dossier De voordelen van irrigatie bevat de volgende artikelen; Grotere oogst na irrigeren. Wordt druppelirrigatie een optie voor aardappelen? Wapen je nu al tegen een droge zomer.

Het watersysteem in Nederland staat door klimaatverandering, verontreinigingen en toenemend watergebruik steeds verder onder druk. Dat betekent dat we efficiënter moeten omgaan met het beschikbare water. In het programma AquaConnect werken onderzoekers met partners uit de watersector aan een slim en circulair watersysteem.

Vanwege de hogere rentabiliteit vervingen veel fruittelers hun appels door peren. Vaak werd geplant met een korte plantafstand en soms combineert men met wortelsnoei, ter controle van de vegetatieve groei. Omdat dit de droogtegevoeligheid van de bomen verhoogt, voorziet men druppelirrigatie, vaak in combinatie met fertigatie. We onderzochten de mogelijkheden om de efficiëntie hiervan te verhogen.

Samenvatting Vanwege knelpunten in de irrigatiesystemen is in dit project onderzocht welke knelpunten er zijn, wat de oorsprong is vandeze knelpunten en of er verbeteringen mogelijk zijn op de bestaande systemen, dan wel volledig nieuwe irrigatiesystemen ontworpen kunnen worden. Uit een inventarisatie bleek dat er een grote diversiteit is in de praktijk aan gebruik van nozzles, inrichting en vooral het onderhoud van de irrigatiesystemen. Daarbij bleek dat de on-uniformiteit bij enkele onderzochte bedrijven groter was dan de betrokken ondernemers dachten. Op basis van de beschikbare kennis over irrigatie moest echter geconcludeerd worden, dat niet zozeer de kennis ontbreekt, maar dat deze kennis veelal niet wordt toegepast. Voorbeelden hiervan zijn verkeerde installatie van het hele systeem (doorrekening op papier), te grote drukvallen door verkeerde uitvoering (bv. verkeerde koppelstukken, verkeerde inschatting van de druk bij gebruik van slootwater in plaats van basinwater), te lang gebruik van nozzles en het achterwege blijven van periodieke reiniging en controle. Vanwege deze situatie heeft het project zich gericht op het vergroten van de bewustwording door het ontwerpen van een eenvoudig meetinstrument. Dit instrument stelt ondernemers in staat periodiek en vergelijkbaar (binnen het bedrijf en met andere bedrijven) de uniformiteit van de irrigatieverdeling te bepalen. Op basis van deze informatie kan de ondernemer acties nemen op het gebied van onderhoud. Vervolgens is alternatieve irrigatieprincipes voor doorontwikkeling in de toekomst. Principes als spuitboom, onderlangs druppel irrigatie of ingegraven ‘zweetslangen’ bleken in eerste ronden van toetsing al niet geschikt voor toepassing in de chrysantenteelt. Uit deze inventarisatie kwam wel naar voren dat er mogelijk perspectieven zijn voor het ontwikkelen van (draadloze) vochtsensornetwerken, zodat de kwaliteit van irrigatie kwantitatief gemonitord kan worden op de plek waar het er toe doet: in de wortelzone. Puntsgewijs concluderen we de volgende aanbevelingen voor de praktijk: 1. ga in studiegroepen aan de gang met het meetprotocol en leer de ondergrens - zie Bijlage 1 2. bewuster bezig zijn bij installatie - zie Bijlage 2 en 3 3. op het bedrijf 2-3 maal per jaar de uniformiteit meten en het verloop zien - en daarop inspelen met onderhoud (reiniging, vervangen van doppen, eventueel verdere monitoring van drukverlies in het systeem - en vervanging/reiniging van systeemcomponenten). 4. voer vervolgstudies uit naar de relatie tussen uniformiteit en kwaliteitsverlies: wat kost het om 10% over of onder te irrigeren? 5. verdere ontwikkeling van irrigatiesystemen in de toekomst toespitsen op kwantitatieve sturing van irrigatie -vochtsensoren in de grond.

Hij was 17 jaar toen hij als boerenzoon Kaapverdië verliet. Dertig jaar woonde en werkte hij in Nederland, onder andere als kroegbaas. Nu is Geronimo Lopes terug op Kaapverdië, als groenteteler en als eerste teler die met succes zijn velden bevloeit met druppelirrigatie

Vanwege knelpunten in de irrigatiesystemen is in dit project onderzocht welke knelpunten er zijn, wat de oorsprong is van deze knelpunten en of er verbeteringen mogelijk zijn op de bestaande systemen, dan wel volledig nieuwe irrigatiesystemen ontworpen kunnen worden. Uit een inventarisatie bleek dat er een grote diversiteit is in de praktijk aan gebruik van nozzles, inrichting en vooral het onderhoud van de irrigatiesystemen. Daarbij bleek dat de on-uniformiteit bij enkele onderzochte bedrijven groter was dan de betrokken ondernemers dachte

Mark Twain zei het eens zo treffend: “Whisky moet je drinken maar water, daar moet je voor vechten”. Met deze realiteit voor ogen worden er steeds meer besparende maatregelen getroffen om elke druppel te laten tellen.

In 2019 is de eerste demo proef met druppelirrigatie aangelegd op Proefboerderij Rusthoeve. Deze goede ervaring is omgezet naar een grotere proef in 2020 en 2021 waarbij het doel was om zo efficiënt mogelijk met water om te gaan in de teelt van uien. Het proefjaar 2022 borduurde verder voort op de resultaten van 2020 en 2021 om de toepassing verder te optimaliseren. In de proef werden objecten aangelegd op basis van verschillende hoeveelheden watergiften (33, 59 en 96 mm), zaaisystemen (4 rijtjes en 8 rijtjes op een bed van 1,5m), het toepassen van brak water (EC4) en bovenover beregenen. Gedurende het seizoen van 1 mei tot en met 15 augustus is er 132mm regen gevallen. Dit markeerde de zomer van 2022 als extreem droog. De hoeveelheden water per object, zijn door de werkgroep UIREKA in februari, voorafgaande aan het groeiseizoen, vastgesteld. Na het toepassen van de vooraf geplande giften kan men tot de volgende resultaten komen: • Opbrengst en aantal bollen is bij de objecten met het meest gegeven water het hoogste. • Ook de gemiddelde sortering is bij de objecten met meest gegeven water het grofste. • Het toepassen van water met een EC 4 heeft in deze proef geen opbrengstderving laten zien. Eerder een positief effect op de opbrengst en aantal bollen maar niet op de gemiddelde sortering. • Wanneer men kijkt naar efficiëntie blijkt het object waarbij het water in het begin van het seizoen is gegeven, de meeste kilo’s te hebben gegenereerd per gegeven mm. • De boomirrigatie is minder efficiënt dan druppelirrigatie. Wel zorgt het bovenover beregenen voor meer opbrengst, meer bollen per ha en iets grovere sortering ten opzichte van niet beregenen. Voor het toepassen van druppelirrigatie in deze proef blijkt dat de eerste giften water hebben gezorgd voor de grootste toename in opbrengst en aantal planten. De giften die daarna zijn gegeven hebben gezorgd voor de omvang van de uien en daarmee dus ook uiteindelijk netto opbrengst.

Dit document betreft de afsluitende technische rapportage van het onderdeel ‘Zuinig met zoetwater’ van het programma Spaarwater II. Voorliggende rapportage bevat de technische onderbouwing van het Spaarwater Hoofdrapport. Het rapport richt zich binnen het ‘Zuinig met zoetwater’ op de volgende onderwerpen: Druppelirrigatie; Sub-irrigatie; Verminderen uitspoeling nutriënten; Criteria voor opschaling & kansenkaarten. Het hoofddoel van Spaarwater II is het ‘Klimaatbestendig maken en versterken van de economisch belangrijke landbouwsector door zekerstelling van de zoetwaterbeschikbaarheid en bestrijden van verzilting, waarbij rekening wordt gehouden met extremen zoals wateroverlast.’

In dit onderzoek is gekeken naar het efficiënt omgaan met zoet water in zaaiuien. Na een drie extreem droge jaren en geen tot weinig beschikbaarheid van zoet water, hebben belangrijke productiegebieden van uien het erg moeilijk. Dit onderzoek heeft als hoofdvraag wat een methode is voor het irrigeren van uien waarbij zo efficiënt mogelijk wordt omgegaan met water en welke invloed dat heeft op de opbrengst.

Ons bodem-watersysteem is extra kwetsbaar voor droogte door decennialange verlaging van de grondwaterstand en degradatie van bodemeigenschappen. Dit zorgt voor een waaier van schade aan natuur, infrastructuur, bebouwing en landbouw. We geven een overzicht van de belangrijkste gevolgen van bodemdroogte en we schetsen integrale oplossingsrichtingen.

Het grote vraagstuk in de kwekerijsector is hoe je de beschikbaarheid van kwalitatief goed water moet managen. Er is meer dan voldoende water voorhanden voor een succesvolle teelt van alle gewassen. Er moet echter een oplossing worden gevonden voor het vasthouden van water voor periodes zonder neerslag, waarbij tegelijkertijd de gewasbeschermingsmiddelen eruit worden gefilterd. Momenteel lopen er verschillende proeven met microbiologische filtratie en ondergrondse wateropslag. Arie-Jan Broere van Broere Irrigatie legt de mogelijkheden van ondergrondse wateropslag uit aan de hand van een pilotproject op Texel.

Goed watermanagement neemt alleen maar aan belang toe voor de kweker. Dat wil zeggen dat je op het juiste moment de juiste hoeveelheid water op de juiste plaats geeft. Klimaatverandering en beschikbaarheid van kwalitatief goed water nopen tot een intensievere aanpak van de problematiek. Een irrigatiesysteem kan nog zo geavanceerd zijn, het resultaat staat of valt met het gebruik door de kweker. Tijdig onderhoud, nogal eens een ondergeschoven kindje, is hierbij een van de essentiële pijlers. André van Spengen van Netafim over de ins en outs van succesvol watermanagement.

Tips samengevat naar aanleiding van een onderzoek op vier Vlaamse sierteeltbedrijven naar het gebruik van water, de herkomst van het water, waterbesparing en de kosten- batenanalyse

Het product dat PPO ontwikkelde, is een softwarematig rekenmodel dat de waterbeoefte van het gewas berekent op basis van de gewasverdamping

Het product dat PPO ontwikkelde, is een softwarematig rekenmodel dat de waterbeoefte van het gewas berekent op basis van de gewasverdamping