Beweiding waardevol voor weidevogels

Beweiding draagt bij aan het beheer van weidevogels, dat blijkt uit een tweejarig project van 18 Friese melkveehouders, het Louis Bolk Instituut en
4 Friese collectieven. De belangrijkste opbrengst van het project staat in een factsheet over beweiding en weidevogelbeheer. Deze factsheet hoort bij het rapport ‘beweiding en weidevogelbeheer’ dat over het onderzoek is verschenen.  

Naast beweiden op graslanden laat kruidenrijk grasland voordelen zien voor weidevogels. Maar dat niet alleen, ook de koe en de melkveehouder varen er wel bij, volgens het vierjarig project ’Koeien en Kruiden’. Er zijn meer maatregelen te nemen voor weidevogels, deze poster van Boerennatuur Fryslân brengt ze in beeld.  

Waarde beweiding 

Beweiding biedt structuur, rust en voeding voor weidevogels. Door beweiden ontstaat een afwisselende structuur op de verschillende percelen: groeitrappen en afwisselende grashoogtes. Ook binnen percelen zijn er door beweiding verschillen in hoogte, wat de weidevogels ten goede komt. In de lage vegetatie kunnen kuikens zich goed verplaatsen, terwijl de mestbosjes een schuilplek tegen predatoren bieden. Een aandachtspunt is het risico op te kort gras bij trage groei of een hoge beweidingsdruk. Daarnaast biedt beweiding meer rust dan maaien. Het blijkt dat er bij beweiden minder verlies van nesten en kuikens is. Tot slot bieden beweide percelen voedsel voor de weidevogels, want de koeienvlaaien trekken voedsel aan. Ook zorgt het lopen van het vee dat vogelvoedsel in de vorm van wormen naar de oppervlakte komt.  

Soorten beweiding en de waarde voor weidevogels  

In hoeverre weidevogels kunnen profiteren van beweiden, is afhankelijk van een aantal factoren. Dat zijn de locatie, de periode, de intensiteit van beweiden en het beweidingssysteem. Naast bekende beweidingssystemen als omweiden, roterend standweiden (Nieuw Nederlands Weiden, NNW) en stripgrazen noemt het rapport ook andere beweidingsvormen:

• voorweiden met rustperiode 
• extensief weiden 
• uitgesteld weiden 
• weiden met rustperiode 
• doorweiden 

Kruidenrijk grasland goed voor vogels…

Kruidenrijk grasland heeft een meerwaarde voor weidevogels, maar ook de koe en de melkveehouder doen het er goed op. Dat blijkt uit het vierjarig project ‘Koeien en kruiden’. Een weiland met een grotere soortenrijkdom trekt meer insecten aan, die als voedsel kunnen dienen voor de weidevogels. Ook biedt kruidenrijk grasland meer schuilmogelijkheden voor de vogels. Door de hoge dichtheid van de vegetatie is het voor kuikens wel moeilijker om te foerageren en te verplaatsen. Door langjarige extensief beheer kan dit verbeteren. Ook verbeterde de bodemstructuur tijdens het project, wat gunstig is voor het aantal wormen en daarmee voedsel voor de weidevogels.  

…en voor koe en boer

De drogestofopbrengst bij maaien van het kruidenrijk grasland is goed, maar er is wel sprake van een lagere verteerbaarheid en voederwaarde. Bij intensief beheer leverde het gebruikte kruidenmengsel veel tonnen droge stof, waardoor de totale VEM-opbrengst per ha alsnog hoog uitkomt. Bij extensief beheer was de ds-opbrengst lager. Het kruidenrijk grasland geeft ook hoge gehaltes aan mineralen.  

Melkveehouder Kees Boon uit Delfstrahuizen, deelnemer aan het project, ziet ook een voordeel voor de diergezondheid. “Van dit structuurrijke voer leert het jongvee om goed te herkauwen. En dat is van groot belang. Daar functioneert haar hele lichaam op.” 

Uit het project blijkt dat kruidenrijk grasland goed kan worden ingepast in de bedrijfsvoering, ook op intensieve melkveebedrijven. Hier is het kruidenrijke gras een structuurrijke aanvulling op het rantsoen. Het hangt af van diverse factoren hoeveel biodivers kruidenrijk grasland op een bedrijf passend is. Dat ligt aan de kwaliteit van het grasland, vergoedingen, de melkproductie per koe, het aandeel mais in het bouwplan en de bedrijfsstrategie.