Enquête: Helft melkveehouders heeft lichamelijke klachten

''Veel melkers wijzen de repeterende bewegingen aan – uier schoonmaken, melkstel onderhangen, spenen dippen – als oorzaak van de klachten'', constateert Paulien Beukeboom, die het onderzoek uitvoerde. ''Daarnaast ervaren melkers meer klachten als zij de handelingen niet afwisselend met hun linker- en rechterhand kunnen doen. Boeren die de melkstal kunnen aanpassen aan hun eigen maat of wensen, ervaren minder klachten.'' 

Beukeboom studeert met dit onderzoek af in de richting Dier- en Veehouderij aan Aeres Hogeschool Dronten, en heeft stage gelopen bij verzuimspecialist Stigas. Voor haar studie heeft ze een enquête verstuurd die door zo’n 370 melkveehouders is ingevuld. Daarnaast heeft ze drie experts bevraagd: een bedrijfsfysiotherapeut, een specialist melkstaltechniek en een exoskeletexpert. Een exoskelet is een hulpmiddel dat bewegingen ondersteunt of de fysieke mogelijkheden van de drager vergroot.

Nadenken over ergonomie 

De studente is dochter van een melkveehouder en melkt zelf een aantal keer per week. “Toen wij zo’n tien jaar geleden een nieuwe stal bouwden, hebben we achteraf te weinig nagedacht over ergonomie in de melkstal”, vertelt ze in een interview met Stigas. “De melkstal is perfect voor mijn vader, maar voor mij bijvoorbeeld staan de koeien nét te hoog. Ik besloot onderzoek te gaan doen om melkveehouders handvatten te geven voor het verminderen van de lichamelijke belasting.”

Volgens Beukeboom is het zaak om bij nieuwbouw goed te kijken wie er nu en in de toekomst gaan melken. ''Let daarbij ook op de ruimtes rondom de melkstal; een vlotte doorstroom van de koeien verhoogt het werkplezier én je bent sneller klaar. Voor bestaande melkstallen zijn er gelukkig ook tal van innovaties mogelijk, zoals lichtere melkstellen of een rails voor het verplaatsen van zware emmers. Wat vaak vergeten wordt, is het achterhalen van de oorzaak van de klachten om herhaling in de toekomst te voorkomen.''

Maximaal twee uur melken 

Koeien worden op veel bedrijven zeven dagen in de week tweemaal daags gemolken. Stigas adviseert melkveehouders ‘rechtopstaand en in een ontspannen houding’ de dieren aan te sluiten op de melkmachine. Ook zouden melkers maximaal twee uur aaneengesloten moeten melken. Daarnaast is het advies om werkhoogtes juist in te stellen, en vloeren, trappen en looppaden voldoende stroef te maken om uitglijden te voorkomen. 

Volgens Beukeboom zou er ook aandacht moeten komen voor de vele zelfstandigen die melken. ''Zij hebben geen toegang tot ondersteuning van een arbodienst.” Ter ondersteuning van deze groep pleit ze voor een preventiespreekuur, waarin boeren beginnende gezondheidsklachten kunnen bespreken die mogelijk samenhangen met het werk.'' Ook een werkplekonderzoek zou kunnen helpen.''

Overstappen op een melkrobot 

Bijna een kwart van de melkveehouders die de enquête invulde werkt inmiddels met een melkrobot. De helft van hen is hoofdzakelijk overgestapt vanwege het fysieke ongemak en zegt dat de klachten inmiddels verdwenen zijn. Een kwart van de melkveehouders die met fysiek ongemak is overgestapt op de melkrobot heeft minder klachten. Volgens de experts moeten melkers ‘zelf willen veranderen en aan de eigen belastbaarheid van het lichaam werken, bijvoorbeeld door te sporten en de werkomgeving aan te passen’. 

Vrouwen ervaren duidelijk meer klachten aan beide handen en polsen en aan de onderrug dan mannen. In magazine De Boerin zegt fysiotherapeut en manueel therapeut Rob Helwes dat vrouwen bovendien vaker last van stress hebben door ‘alle regeldruk’ in het gezin, op de boerderij en soms ook op het werk buitenshuis. ''Onderschat het effect van stress op je fysieke gesteldheid niet'', waarschuwt hij. ''Als je al jaren uit bed stapt met een beetje stijve rug, neem die klacht dan serieus. Je moet nog langer mee als boerin.''