Samenwerken aan natuurgebaseerde klimaatadaptatie voor rivieren

Van Loon-Steensma startte in 2022 als lector bij Hogeschool Van Hall Larenstein (HVHL) en is begonnen aan het ontwikkelen van het lectoraat Nature Based River Management. ''Deze positie geeft mij de kans om nieuwe ideeën rond natuurgebaseerde klimaatoplossingen te ontwikkelen en mee te geven aan een jongere generatie professionals. Dat deed ik ook al binnen Wageningen University & Research, maar op het hbo staat het ontwikkelen en toepassen van praktijkonderzoek helemaal centraal.''

Mooi stukje natuur

Van Loon-Steensma bezoekt al vanaf haar studententijd 'De Blauwe Kamer' bij Wageningen en heeft het gebied zien ontwikkelen in de natte natuur die het nu is. ''Ik vind het daar prachtig. Dit is één van de eerste rivierherstelprojecten. Mooi is dat hier ook de cultuurhistorie een goede plek heeft naast natuurherstel, en dat het gebied zo toegankelijk is. Het is heerlijk om hier te wandelen, te genieten van het uitbundige groen, alle vogels, maar vooral ook van de rust en het uitzicht over de rivier en het rivierenlandschap, met de Grebbeberg als toegift.''

Dit gebied heeft als inspiratie gediend voor vele nieuwe natte natuur die de afgelopen decennia door projecten als ‘Ruimte voor de Rivier’ (RvR) langs de rivieren is ontwikkeld. ''Hoopvol dat in RvR een probleem (toenemende waterveiligheidsrisico’s vanwege klimaatverandering) kan leiden tot een oplossing met zoveel meerwaarde voor natuur en landschap. In die projecten is zo direct zichtbaar dat via het geven van ruimte aan natuurlijke processen de natuur zich snel kan herstellen en ecosysteemdiensten zoals waterveiligheid kan leveren. Maar ik houd ook van de uitgestrektheid van de kwelders langs de Waddenkust.''

Natuur-gebaseerde maatregelen

Er zijn in Nederland al veel natuurgebaseerde maatregelen genomen, soms vanuit verschillende opgaven. Het is van belang dat maatregelen passen in een langere termijnstrategie voor klimaatadaptatie, legt Van Loon-Steensma uit. Er moet een samenhang zijn tussen de verschillende natuur-gebaseerde maatregelen en ze mogen elkaar niet tegenwerken. ''Daarom is het belangrijk om inzicht te hebben in de effectiviteit en randvoorwaarden voor natuur-gebaseerde maatregelen en in beheer gericht op de ontwikkeling van robuuste systemen.''

Rivieren

Van Loon-Steensma geeft aan dat ze zich zorgen maakt over het laaggelegen verstedelijkt gebied langs de benedenrivieren. ''Daar komen veel waterproblemen samen die vanwege klimaatverandering ook nog eens toenemen terwijl de ruimte voor oplossingen vanwege de vele functies in dit dichtbevolkte gebied beperkt is. Dan wordt automatisch naar het landelijk gebied gekeken.''

Het project ‘Kleine Rivieren voor Klimaat’ maakt van Loon-Steensma trots. ''Veelal zijn beleid en maatregelen gericht op de grote rivieren, terwijl kleine rivieren enorm belangrijk zijn voor het regionale waterbeheer. Juist bij natuurgebaseerde maatregelen voor kleine rivieren kun je veel (lokale) stakeholders betrekken en daarom veel bereiken. Erg leuk is om te zien dat zoveel partijen met ons samen willen werken aan oplossingen om kleine rivieren klimaatrobuuster te maken, er zoveel bruikbare ideeën komen en er al zoveel studenten enthousiast aan de slag zijn gegaan.''

Verbinden en samenwerken

De verbinding met studenten en de samenwerking met partners is een belangrijke drijfveer voor Van Loon-Steensma. ''De verbinding van de hogeschool met de regio via onze partners zoals waterschappen en gemeenten, Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer, het ministerie van LVVN, agrarische natuurverenigingen en natuurbeheerders en onze studenten en de focus op praktijkonderzoek is wat het werken aan het lectoraat zo bijzonder maakt. ''We werken ook samen met een agrarische natuurvereniging.'' Van Loon-Steensma hoopt dat het lectoraat zoveel mogelijk studenten kan betrekken in het onderzoek naar natuurgebaseerde oplossingen voor een klimaatrobuust riviersysteem. ''Maar vooral dat onze afgestudeerde studenten natuurgebaseerde maatregelen vanzelfsprekend vinden en zoveel mogelijk gaan toepassen.''

''Wij willen onze samenwerking met agrarische natuurverenigingen en landeigenaren en beheerders graag verder uitbouwen. Dit vooral rondom een aantal (plannen voor) natuurgebaseerde maatregelen. Door samen met onze partners met de neus boven op de planvorming, implementatie en beheer van natuurgebaseerde maatregelen te staan, en ook te testen, kunnen we veel leren.''

Onderzoek vanuit een opleiding

Van Loon-Steensma legt uit dat er veel verschillende opleidingen van HVHL meedoen aan het onderzoek van het lectoraat. Zo wordt op dit moment door studenten van de opleiding Land- en Watermanagement onderzoek gedaan naar natuurgebaseerde klimaatadaptatie voor de rivier de Linge. Ze zoeken vooral naar de oplossing die aansluiten bij de historische ontwikkeling van het gebied en hoe dit aansluit bij de blauw-groene dooradering van het gebied. Studenten van de deeltijdopleiding Bos- en Natuurbeheer maken een inrichtingsplan voor een nat natuurgebied langs de Overijsselse Vecht.

Na de zomervakantie gaan studenten naar de mogelijke meerwaarde van natuur gebaseerde oplossingen voor de agrarische landeigenaren rondom de Lauwers en de impact van herstelmaatregelen rond de Overijsselse Vecht kijken. Verder verkennen studenten van onze Master River Delta Development de mogelijkheden van nature-based oeverbescherming en doet een student onderzoek naar de ontwikkeling van biodiverse graszoden uit baggerslib.