Landbouw én natuurherstel in de Vechtplassen

Het beschermde laagveengebied de Vechtplassen, tussen Amsterdam en Utrecht, is bijna 7.000 hectare groot. Het is een landschap van petgaten, legakkers en weidse plassen vol moerasvogels en laagveenplanten. Natuurmonumenten beheert een groot aantal graslanden in dit gebied. De meeste van deze graslanden worden verpacht aan boeren.

In 2017 is het vijfjarige project ‘Van Pachter naar Partner in de Vechtplassen - Naar een nieuw evenwicht tussen boer en boswachter’ gestart. De wens van Natuurmonumenten was om beter samen te werken met de pachtboeren om mooie natuurresultaten te behalen én boeren te stimuleren naar een natuurinclusieve bedrijfsvoering.

Samenvatting

• Het gebied heeft een kwaliteitsimpuls gekregen, met meer biodiversiteit.
• Het werkplezier van boeren en boswachters is toegenomen.
• Boeren krijgen vaker langere pachtcontracten en/of meer grond.
• Van de acht boeren zijn vier boeren omgeschakeld naar biologisch.
• Op 60 hectare wordt geen of minder kunstmest gebruikt.

Belangrijkste resultaten

• Toename van de natuur op de meeste graslanden in de Ankeveense, Kortenhoefse, Loosdrechtse en Tienhovense plassen. Deze zijn onder andere rijker aan bloemen, vlinders en vogels.
• Bodemherstel door geen of minder kunstmest, door bodemverbeterende maatregelen en door over te gaan van drijfmest naar vaste/ruige mest.
• Minder afvoerkosten en meer organische stof door van natuurmaaisel bokashi te maken en uit te rijden (1.200 kuub) of te verwerken in de kleine kringloop (1.000 kuub).
• Bij drie boeren minimaal 20 extra weidedagen per jaar (waaronder stripgrazen) door omschakeling naar biologisch, ontwikkeling van natuurbedrijfsplannen en één gefaciliteerde bedrijfsverplaatsing.
• Impuls in flora & fauna en biodiversiteit door het aanleggen van een natuurvriendelijke oever, een hoogwatersloot (voor weidevogels), beheer van slootkanten, uitvoering van een erfscan en inzaaien van kruiden (30 hectare).
• Meer kennis van natuurinclusief bij boeren door het afronden van een natuurboerenopleiding of er mee bezig zijn.

Aanpak

In dit project heeft Natuurmonumenten in de Vechtplassen met acht boeren (pioniers) de samenwerking geïntensiveerd, met hulp van Wij.land als derde partij. Een beweging is ingezet van de klassieke zakelijke verpachter-pachter verhouding naar een relatie gericht op samenwerking, op partnerschap.

Begonnen is met luisteren naar elkaar. Vervolgens zijn alle betrokkenen, boeren en boswachters, vanuit hun eigen wensen en voorkeuren aan de slag gegaan, zowel op de natuurpercelen als op de agrarische percelen. Dit heeft tot een kwaliteitsimpuls in het gebied geleid.

Er is nog veel te leren, waarbij Wij.land een mooie plek is om van elkaar en van anderen te leren.