Stalbranden: preventie meest kansrijk

Sinds 2010 is er veel belangstelling voor het voorkomen van brand op veehouderijbedrijven. Blijvende aandacht is nodig om het aantal dierlijke slachtoffers terug te dringen. Wageningen Livestock Research heeft recent twee rapporten over stalbranden gepubliceerd:  

• Het eerste rapport ‘Verbeteren brandveiligheid bestaande stallen in de veehouderij’ richt zich op de effecten van het creëren van een aparte technische ruimte met brandwerende scheiding.  
• Het tweede rapport ‘Vergroten overlevingskans landbouwhuisdieren bij brand’ richt zich op twee onderwerpen. Allereerst op de mogelijkheden om bij een stalbrand het aantal dierlijke slachtoffers te beperken door evacuatie. Daarnaast kijkt het rapport ook naar de effecten van ander beleid en regelgeving dan brandveiligheid. Welk effect heeft dat op de brandveiligheid van stallen? 

Beide deskstudies zijn uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.  

Aantal stalbranden en omgekomen dieren 

Het dossier ‘Stalbranden voorkomen’ van Wageningen University & Research (WUR) geeft een overzicht van het aantal stalbranden en het aantal dierlijke slachtoffers. Het aantal stalbranden is afgenomen in 2021 en 2022. In 2022 vonden er 42 stalbranden in ons land plaats, bij 18 daarvan waren er dierlijk slachtoffers, 130.000 in totaal. In 2021 waren en 35 stalbranden waarbij 6.915 dieren omkwamen. Het hoge aantal dierlijke slachtoffers in 2022 werd veroorzaakt door meerdere branden in pluimveestallen.  

In het dossier is er ook aandacht voor technische eisen, risico's op stalbranden, maatregelen tegen stalbranden en de impact van maatregelen op de veehouderijsector. Over dat laatste is het dossier duidelijk: minder branden op de lange termijn en een positiever imago voor de sector, maar ook hogere kosten voor het veehouderijbedrijf.  

Aparte technische ruimte duur  

Het rapport ‘Verbeteren brandveiligheid bestaande stallen in de veehouderij’ richt zich op de mogelijkheid om in bestaande stallen een technische ruimte als apart brandcompartiment uit te voeren. Want de aanwezigheid van elektrische installaties en apparatuur in de stal is een risicofactor voor het ontstaan van stalbranden.  

Het blijkt dat een apart brandcompartiment geen optie is voor bestaande stallen, omdat technische installaties en apparatuur verspreid over het bedrijf voorkomen. Het vraagt een forse investering om in bestaande stallen alle technische installaties samen te brengen in een ruimte met een brandwerende scheiding. Dat weegt niet op tegen het vergroten van de brandveiligheid, is de belangrijkste conclusie van het rapport.  

Daarnaast voorkomt een aparte technische ruimte niet dat er dieren omkomen door de gevolgen van een brand. Bij stalbranden komen er namelijk ook dieren om door rookverspreiding, het uitvallen van de ventilatie en het ontstaan van schadelijke gassen en dampen.  

Evacueren van dieren nauwelijks mogelijk 

Het evacueren van dieren bij een stalbrand is in veel gevallen niet mogelijk, blijkt uit het rapport ‘Verhogen overlevingskans landbouwhuisdieren bij brand’. Dit komt doordat dieren, vooral in de intensieve veehouderij, niet gewend zijn om naar buiten te gaan. Daarnaast zijn er bij veel bedrijven geen mogelijkheden om grote aantallen dieren op te vangen.   

Bewustwording en veilige installaties 

Kansrijker dan het evacueren van dieren is het voorkomen van het ontstaan van brand en de verspreiding ervan. Bewustwording bij het werken in de stallen en een veilige elektrische installatie zijn daarvoor de eerstaangewezen maatregelen.  

Overig beleid en regelgeving  

In het rapport ‘‘Verhogen overlevingskans landbouwhuisdieren bij brand’ is er ook aandacht voor de effecten van overige wet- en regelgeving op brandveiligheid in stallen. Allereerst is de conclusie dat er in eisen vanuit de handel en certificeringen vaak geen aandacht is voor brandveiligheid, al zien de onderzoekers dat dit langzamerhand verandert. Vanuit de energietransitie zijn er zorgen rondom zonnepanelen op staldaken. Vooral aansluitingen en accu’s voor energieopslag kunnen leiden tot een verlaagde brandveiligheid.